اسماعیلی امینی گفت: اشتباهی که ممکن است نسل جوان مرتکب شود این است که اگر سانسور نبود می‌شد بسیاری از مسائل را نوشت، در حالی که حتی در آن صورت هم اثری ماندگار می‌شد که ظرافت و هوشمندی داشته باشد.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرگزاری مهر، نشست «دگرخند» با حضور کارشناسان و اهالی طنز دوشنبه ۲۲ دی‌ماه ۹۳ در حوزه هنری برگزار شد. این نشست که چهره‌های طنز کشور از جمله مهدی فرج‌اللهی، اسماعیل امینی، رضا ساکی، علی زراندوز، گیتی صفرزاده و … در آن حضور داشتند، به ویژگی‌های شخصیتی و حرفه‌ای مرحوم منوچهر احترامی، طنزپرداز شناخته‌شده کشورمان، اختصاص داشت.
علی زراندوز در این برنامه با تأکید بر این که منوچهر احترامی در کارش قالب‌محور بود، گفت: او حتی وقتی قرار بود کارهای پراکنده‌ای انجام دهد، آن‌ها را در یک قالب خاص درمی‌آورد و این کار سبب انسجام در آثارش می‌شد.
این طنزپرداز با بیان این که مرحوم احترامی به ریشه‌ها توجه داشت، ادامه داد: بیشتر قالب‌های مرحوم احترامی چه در نثر و چه در شعر مبتنی بر متون کهن ادبی بود. او همچنین به پژوهش درباره شاعران می‌پرداخت و از آنجایی که برای سعدی احترام زیادی قائل بود و درباره او تحقیق می‌کرد، مقاله‌ای درباره دایی سعدی نیز نوشته است. او در تحقیقاتش به این نتیجه رسید که سعدی بخش زیادی از ژن و رندی‌اش را از دایی‌اش به ارث دارد؛ چرا که «دایی قطبو» شخصیت هوشمند و شناخته‌شده‌ای در زمان خودش بوده است.
وی درباره آثار منوچهر احترامی برای کودکان گفت: احترامی زبان نسل‌های گوناگون را خوب می‌فهمید. او در ستون ثابت «بچه‌ها، من هم بازی» فضایی داستان‌گونه را ایجاد کرد که در آن فضا به اتفاقات داخل خانه، ارتباط با والدین و اعضای فامیل، اتفاقات مدرسه و … می‌پرداخت؛ با این شیوه و هدف که برای بچه‌ها آموزنده باشد. در جای دیگری به سراغ طنز تلخ رفت و از آن طریق می‌خواست بچه‌ها موضوعاتی را یاد بگیرند؛ به طوری که فلسفه زندگی و تلخی‌ها را منتقل می‌کرد اما کسی از خواندن آن ها دلسرد و دلزده نمی‌شد.
زراندوز همچنین اظهار کرد: مرحوم احترامی ستون دیگری هم داشت با نام «بچه‌های بد» که در آنجا بدی را تعریف می‌کرد تا آموزش غیرمستقیم و ظریفی از طریق این روایت‌ها به بچه‌ها بدهد. او خوب می‌دانست که کار برای کودک و نوجوان راه‌رفتن روی لبه تیغ است و ممکن است بچه‌ها پیام‌ها را به نحو دیگری که مد نظر ماست برداشت کنند. از همین رو در کارش حرفه‌ای بود، این مسائل را رعایت می‌کرد و می‌دانست چطور باید برای کودکان نوشت.
جدی گرفته شدن طنز، رویایی بود که محقق شد
اسماعیل امینی، شاعر و مدرس ادبیات، نیز با بیان این که مرحوم احترامی اشتیاق زیادی به انتقال تجربه به دیگران داشت، گفت: او شاگردان خودش را داشت اما لزومی ندارد که شاگرد شبیه استاد خودش شود. برخی به صورت حضوری و عده دیگری به صورت غیرمستقیم از آموزش‌ها و راهنمایی‌های مرحوم احترامی استفاده می‌کردند.
امینی تاکید کرد: این که امروز طنز اینقدر گسترده شده و جدی گرفته می‌شود نتیجه زحمات مرحوم احترامی، مرحوم صابری و عمران صلاحی بوده است. این موضوع رویایی بود که حالا محقق شده، در گذشته طنز جایگاه مطلوبی نداشت و این موضوع را مدیون گذشتگان این عرصه‌ایم.
وی همچنین گفت: یکی از مسائلی که از نوشته‌های چهره‌های مطرح طنز می‌آموزیم این است که با رندی نوشتن تنها برای گریز از سانسور نیست، بخشی دیگر از آن به این دلیل است که اگر به صراحت بنویسیم کار هنرمندانه‌ای انجام نشده و افرادی غیر از طنزپردازان هم می‌توانند با صراحت و شفافیت به موضوعات ناخوشایند و نابهنجار اشاره کنند.
امینی گفت: اشتباهی که ممکن است نسل جوان مرتکب شود این است که اگر سانسور نبود می‌شد بسیاری از مسائل را نوشت، این در حالی است که حتی در آن صورت هم اگر بخواهند اثری ماندگار تولید کنند باید ظرافت و هوشمندی در بیان آن به کار ببرند و حتی در هجو نیز هجوهایی انتقال پیدا می‌کند که این ویژگی‌ها را داشته باشد.
آثار منوچهر احترامی منسجم و ساختارمند بود
رضا ساکی، طنزپرداز، نیز در این نشست گفت: یکی از مهم ترین ویژگی‌های نوشته‌های مرحوم احترامی، انسجام و ساختار آثارش بود؛ طوری که حتی کلمه‌ای را در نوشته‌هایش نمی‌توان جا به جا کرد. وی تاکید کرد: نوشته‌های مرحوم احترامی به قدری انسجام دارد که اگر کسی بخواهد در آن دخل و تصرف کند به سرعت مشخص می‌شود که این متن با متن اصلی نویسنده تفاوت دارد و این هنر یک نویسنده است که با هوشمندی تمام عناصر، کلمات و نمادهای نوشته‌اش را انتخاب کند.
ساکی به طنز اجتماعی هم اشاره و اظهار کرد: بسامد موضوعات اجتماعی در طنز بسیار زیاد است؛ چرا که بسیاری از اتفاقاتی که پیرامون ما رخ می‌دهد اتفاقات اجتماعی هستند و می‌توان آن ها را در طنز به کار گرفت.
وی با انتقاد از کسانی که طنز را صرفا در طنز سیاسی خلاصه می‌کنند، گفت: این در حالی است که طنز اجتماعی کارکردهای بیشتری دارد و نگاه‌های عمیق‌تر و اطلاعات بیشتری نیز لازم دارد. این که عده‌ای می‌گویند ما طنز اجتماعی نداریم و هرچه هست طنز سیاسی است، دیدگاه غلطی است که وجود دارد.
توصیه‌های استاد احترامی برای نویسندگان جوان
مهدی فرج‌اللهی، طنزپرداز و مجری این نشست نیز درباره توصیه‌های زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان گفت: زنده‌یاد احترامی به مخاطبانش و کسانی که قصد داشتند حرفه نویسندگی را دنبال کنند، مطالعه هدفمند را توصیه کرده و می‌گفتند کسی که می‌خواهد بنویسد باید بیشتر از آن روی خواندن تمرکز کند.
وی افزود: یکی دیگر از نصایحی که استاد احترامی به نویسندگان جوان داشتند این بود که به نویسندگان جوان، توصیه می‌کرد که جهانی بنویسند. او اعتقاد داشت که آثار نویسندگان جوان ضمن داشتن ویژگی‌هایی متون ایرانی، باید المان‌های جهانی را نیز دارا باشد و راحت ترجمه شود.
چند نسل با کتاب‌های مرحوم احترامی زندگی می‌کنند
امیر اسماعیلی، از دوستان و همکاران مرحوم احترامی، نیز گفت: با این که دایره واژگان یک نویسنده کودک چندان گسترده نیست، اما استاد احترامی به خوبی می‌توانست این کلمات را طوری به کار ببرد که نه متن دچار یکنواختی و خسته‌کنندگی شود و نه از جذابیت آن کاسته شود. اسماعیلی تاکید کرد: نسل‌های زیادی با کتاب‌های احترامی زندگی می‌کنند و زبان گفت و گوی بسیاری از ما با فرزندانمان بر مبنای کتاب‌های ایشان است و برای انتقال مفاهیم و آموزش به آن ها، از شعرهای او استفاده می‌کنیم.
اسماعیلی درباره ویژگی شخصیتی این طنزپرداز هم اظهار کرد: احترامی از جمله کسانی بود که زندگی شخصی‌اش از زندگی کاری‌اش جدا نبود و همان طور که در نوشته‌هایش، به کودکان، احترام به بزرگ ترها را یاد می‌داد خودش نیز برای مادرش بسیار مهربان بود و طی بیماری، به شدت مراقب و همراه او بود.
