اسماعیل امینی از اوضاع نقد در ادبیات امروز انتقاد کرد

اسماعیلی امینی گفت: بسیاری از مقالاتی که در نقد امروز نوشته می‌شود جملاتی است که قابل ارزیابی نیست و به نوعی وهمی و مضحک و غیرعلمی است.

به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرنگار مهر، اسماعیل امینی، شاعر و طنزپرداز در پنجمین دوره آموزشی شعر جوان انقلاب اسلامی (آفتابگردان‌ها) عناصر شعر را تبیین کرد و نیز از اوضاع نقد در ادبیات امروز انتقاد کرد.

این پژوهشگر ادبیات در ابتدای سخنان خود به عناصر تشکیل‌دهنده جمله پرداخت و گفت: وقتی جملات را به صورت معمولی می‌گوییم پیوستگی میان اجزای جمله از طریق رابطه دستوری (فاعل، فعل، قید) و ارتباط معنایی ایجاد می‌شود. این حداقل ارتباط در یک جمله ساده است. اگر ما جمله‌ای ناهنجار بنویسیم، ارتباط معنایی به هم می‌ریزد اما ارتباط دستوری برقرار می‌ماند.

خالق مجموعه طنز «نشر اکاذیب» سپس به موضوع معنا در شعر اشاره کرد و توضیح داد: در نظریه ادبی آمده است که شعر ملتزم به معنا نیست، یعنی معنا را خود می‌آفریند اما به معانی بیرون از شعر التزامی ندارد. این به اشتباه ترجمه شد: شعر از قید معنا رهاست. بسیاری از مشاهیر را می‌بینیم که به دلیل همین برداشت اشتباه و بدفهمی، اشعار مزخرف نوشته‌اند.

این شاعر سپس در توضیح احساس به عنوان یکی دیگر از عناصر سازنده شعر اظهار داشت: علاوه بر آن شعر باید تناسب موسیقایی نیز داشته باشد اما شعر به احساس نیز احتیاج دارد. احساس را در زبان علمی نقد عاطفه می‌گویند. عواطف را نیز نام برده‌اند: دوستی و دشمنی، نفرت و محبت، ترس و شجاعت. اموری که دوقطبی است و می‌توان آن‌ها را ارزیابی کرد، چون کمّی است. بنابراین به طور کلی نمی‌توان گفت شعر پر از احساس است، بلکه این احساس را باید نامگذاری کرد.

او خطاب به شاعران جوان حاضر در دور نخست از اردوی پنجم آفتابگردان‌ها که از سراسر کشور مهمان موسسه شهرستان ادب هستند تصریح کرد: بسیاری از مقالاتی که در نقد امروز نوشته می‌شود جملاتی است که قابل ارزیابی نیست و بنابراین علمی نیست. این شکل از نقد مضحک است، حرف‌های وهمی است و بسیار هم البته رواج دارد. نقد کاری هنری نیست بلکه علمی است و کار علمی مثل امور مهندسی با کمیت کار داریم.

مولف مجموعه «دلقک و شاعر دربار» تصویر را «عنصری دیگر در شعر» دانست و گفت: «تصویر به معنای عینی کردن ذهنیات است. در سبک هندی این موضوع آشکار است.» به گفته او، «البته شعر می‌تواند بدون تصویر باشد: «از دشمنان برند شکایت به دوستان/چون دوست دشمن است شکایت کجا برم؟» دلیل شعر بودن این بیت، علاوه بر موسیقی، شدت تأثیرات عاطفی است. در شعر سعدی چنین مفهومی به وفور یافت می‌شود.» این شاعر ادامه داد: نکته ظریف‌تری در تصویر نیز هست که به آن کم پرداخته شده است و آن دریافت ذهنی از عینیات است. این در شعر کمتر اتفاق می‌افتد و شعرهای خوب از قضا چنان ویژگی‌ای دارند. چنین شعری از اتفاقی بیرونی شروع می‌شود: «لاله دیدم روی زیبای توام آمد به یاد» بنابراین در اشعار درخشان، گاه معنا بر اساس اتفاقی که افتاده است آفریده می‌شود.