سامان ترابی ، متولد اردیبهشت ۱۳۶۰ و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مرمت آثار تاریخی از دانشگاه هنر اصفهان است. ترابی آشنا به مرمت آثارتاریخی است اما دغدغه اش بیشتر کارتون و کاریکاتور است و آثاری ارزشمند را در چند سال اخیر طراحی کرده و تاکنون موفق به دریافت دهها جایزه ملی و بین المللی از جشنواره های معتبراین هنر هم شده است.
از جمله این جوایز می توان به جوایز او از جشنواره های : آیدین دوگان ترکیه، ساتیریکون لهستان ، جشنواره نروژ، گنجینه آب ، کارتون کتاب ، جایزه ویژه سومین جشنواره سراسری کاریکاتور خراسان شمالی با موضوع جنگ نرم و جایزه ویژه از اولین جشنواره کاریکاتور با موضوع ساخت ایران ، اشاره کرد.
قابل توجه است، سامان ترابی جدیداً جایزه اول نهمین جشنواره بین المللی «تورهان سلجوق» ترکیه ، که اختتامیه آن در شهر «میلاس» این کشور برگزار شد، را دریافت کرد. جواد تکجو هم دیگر کارتونیست موفق کشورمان نیز رتبه دوم این جشنواره مطرح بین المللی را کسب کرد.
به گزارش شیرین طنز ، گفتگوی اختصاصی ایران کارتون را با او بخوانید :
اولین کارتونی که کار کردید چه بود؟ یادتان هست؟
از آنجا که در خانواده ای فوتبالی به دنیا آمده بودم، من هم از کودکی علاقه زیادی به فوتبال داشتم و تصویر سازی صحنه های مسابقه و بازیکن های محبوبم از موضوعات مورد علاقه ام در آن زمان بود.
اولین اثری که از شما منتشر شد کی بود و کجا منتشر شد؟
سال ۷۲ یا ۷۳ بود که اولین بار در مسابقات کارتون و کاریکاتوری که مجله طنز و کاریکاتور در آن زمان برگزار می کرد شرکت کردم. موضوع بخش کارتون ، خانه و بخش کاریکاتور چهره، پیکاسو بود. دیدن کارهای چاپ شده ام واقعا برایم لذت بخش بود.
آرزوی کودکی تان چه بود ؟
از زمانی که یادم هست دنیای کاریکاتور برای من امن ترین مکان برای خلوت کردن با خودم و بیان نظرات و احساسات نسبت به اتفاقات پیرامونم بوده است. در واقع، بدون اینکه مبانی اولیه این هنر را بدانم ، راهی برای بیان افکارم بود. آرزویی هم که در آن زمان داشتم این بود که بتوانم جدی تر کاریکاتور را دنبال کنم .
آقای سامان ترابی اکنون چه آرزویی دارید ؟
در زمینه هنر و کاریکاتور ، آرزوها و رویاهای زیادی دارم که تاکنون تنها بخش بسیار کوچک آن به حقیقت پیوسته و بقیه همچنان آرزو باقی مانده است. در این مدت کم از حضورم در جشنواره های کارتون و کاریکاتور ، موفق به کسب تعدادی از جوایز آنها شدم ، ولی باید بگویم که ارائه اثر ماندگار و پرمفهوم، که از لحاظ تکنیکی هم قابل قبول باشه، برایم اولویت بیشتری نسبت به کسب جایزه دارد. در دنیای کارتون و کاریکاتور ، همیشه تلاش دارم که بتوانم آثار ماندگاری که مورد پسند خودم و مخاطبان باشد را خلق کنم.
اولین جایزه شما چه بود؟
اولین جایزه من در جشنواره هنرهای تجسمی استانی بدست آمد، ولی اولین جایزه ای که به من انگیزه داد تا به صورت جدی تر در جشنواره ها حضور پیدا کنم، جایزه اول از جشنواره نروژ با موضوع « مدارا » در سال ۹۲ بود.
آخرین جایزه شما چه بود؟
آخرین جایزه ام ، که مراسم اختتامیه آن چند هفته پیش در شهر «میلاس» ترکیه برگزار شد، جایزه اول در نهمین جشنواره بین المللی « تورهان سلجوق » بود. این جشنواره هر ساله با حمایت شهرداری شهر میلاس و به یاد و در زادگاه تورهان سلجوق ، که از مطرح ترین کارتونیست های ترکیه و جهان است ، برگزار می شود.
آخرین کاری که دست گرفته اید چیست؟
مدتی است که کمتر کار می کنم و در جشنواره های کمتری شرکت می کنم . مشغول به سرانجام رساندن کار مهم تری هستم که امیدوارم زودتر به نتیجه برسد. البته فراخوان جشنواره کارتون « ساتیریکن » لهستان هم چند روزی است که اعلام شده و از آنجا که این جشنواره در بین جشنواره های معتبر دیگر برایم اهمیت و جایگاه ویژه ای دارد و تا کنون دو بارهم موفق به دریافت جایزه از آن شده ام، باز هم مشغول ایده یابی برای حضور در دوره جدید این جشنواره هستم.
شما به شکل دیجیتال کارمی کنید یا دستی؟
از اتود تا اجرای نهایی در محیط دیجیتال و نرم افزار کار می کنم.
ازچه ابزار و نرمافزاری استفاده میکنید؟
عموما در محیط نرم افزار Photoshop و با قلم نوری بسیارساده Wacom Bamboo کارمی کنم ولی با نرم افزارهای دیگری مانند Art Rage هم کار کرده ام، ولی به طور معمول، آثار خودم را در فتوشاپ اجرا می کنم.
بهترین کارتون یا کاریکاتوری که کار کردید چه بود؟
در واقع، کارهایی که از لحاظ ایده و اجرا مورد پسند خودم باشد، معدود و انگشت شمارند، ولی اثری که اولین جایزه ساتیرکین لهستان را برایم به همراه داشت را مقداری بیشتر از بقیه دوست دارم. البته اثری را هم که با موضوع ضد جنگ امسال موفق به کسب جایزه اول در جشنواره تورهان سلجوق شد را به دلیل قرابت و نزدیکی ایده و فضای آن به زندگی دوران کودکی و جغرافیایی که درآن قرار گرفته ام، برایم قابل ارزش است. خوشبختانه این اثر روی جلد مجموعه آثار منتخب امسال جشنواره هم چاپ شد که به نظرم توانست خودش را ماندگار کند.
آیا کاریکاتور و کارتون را می توان آموزش داد؟
اصول اولیه و مبانی این هنر تا حدودی قابل یاد گیری است ؛ بخصوص کاریکاتور که همان هنر طراحی اغراق آمیز چهره است را می توان آموزش داد، اما به عقیده من کارتون یا نقاشی و تصویرسازی مفهومی قابل آموزش نیست و جوهره آن می بایست در وجود و غریزه فرد وجود داشته باشد و تنها کار ممکن، پرورش این استعداد ذاتی است. هنرجو به وسیله آموزش صرفاً با اصول اولیه طراحی، ترکیب بندی، شیوه های ایده یابی و انواع روش های بیان تصویری آشنا خواهد شد، ولی هیچ تضمینی نیست که این شخص به هنرمند کارتونیست تاثیرگذاری تبدیل شود.
ایده کاریکاتور یا کارتون چه طور؟
منابعی در خصوص آموزش ایده یابی وجود دارد، ولی همان طور که قبل ترگفتم ، ایده ناب برای خلق تصویر، به طور معمول در بازتابی از زندگی و محیط پیرامون هنرمند بدست می آید. اگر غیر از این باشد، ما شاهد تشابه و آثاری می شویم که گاهی ممکن است به سرقت هنری هم متهم شوند.
ایده برای تان مهم است یا تکنیک؟
هر دو به یک میزان دارای اهمیت هستند. به نظر من ، آثار خوش تکنیک با ایده های سطحی، صرفا یک کار تصویرسازی زیبا هستند. و همین طور، ایده های ناب و پرمغزی که با طراحی های ضعیف اجرا می شوند هم، باعث کاستن ارزش اثر می شوند. آثار ماندگار کارتون به طور معمول، هم از لحاظ ایده و هم اجرا در سطح بسیار بالایی قرار دارند.
با چه روشی و چطوری به ایده های تان دست مییابید؟
به طور معمول، نظرات شخصی خودم را نسبت به اتفاقات پیرامون دارم و سعی می کنم با استفاده از نشانه ها و عناصر تصویری، که منظورم را به سرعت و بدون واسطه به مخاطب منتقل کنند، طرحم را اجرا کنم.
آیا آموزش کارتون یا کاریکاتور دیده اید؟
به صورت مستقیم و آکادمیک خیر ولی از طریق خواندن مقالات چاپ شده در مجلات تخصصی و مطالعه تصویری آثار اساتید و هنرمندان کارتونیست همواره درحال یادگیری هستم.
کاریکاتور پیشه اصلی شما است یا در زمینه های دیگری هم کار میکنید؟
من در رشته مرمت آثار تاریخی تحصیل کرده ام و سال هاست که در این زمینه مشغول کار هستم.
به طور معمول چه قدر روی یک اثر کار می کنید؟
در گذشته آثار را خیلی سریع تر اجرا می کردم، ولی جدیدا در اجرا وسواس بیشتری به خرج می دهم. در کل، از آنجا که اجرای یک اثر را به طور یکباره انجام نمی دهم، تا نهایی شدن آن ممکن است دو سه روز زمان ببرد.
زمانی که برای خلق یک اثر می گذارید؛ بستگی به چه دارد ؟
زمان اجرا در خلق آثار کارتون ، بسته به عناصر تصویری موجود در کادر، متغیر است اما در کاریکاتور چهره، که تکنیک اجرا از اهمیت بیشتری برخوردار است، به طور معمول زمان بیشتری صرف اتود اولیه و اجرای نهایی اثر می شود.
ویژگی های یک اثر خوب از لحاظ ایده و فرم چیست ؟
به عقیده من ، بهترین اثر کاری است که به صورت خلاصه و با عناصر محدود بتواند مفهوم پیچیده ای را خیلی سریع و قابل درک به مخاطب ارائه دهد.
بهترین کاریکاتوریست خارجی از نظر شما کیست؟
به آثار هنرمندان کارتونیست شرق اروپا، بخصوص لهستان، روسیه و اوکراین علاقه بیشتری دارم.
از کار کدام هنرمند ایرانی خوش تان میآید؟
هنرمندان ایران ، از بهترین کارتونیست ها در کل دنیا محسوب می شوند. من واقعا از دیدن آثار آنها لذت می برم.
بهترین فیلمی که دیده اید؟
من متاسفانه خیلی اهل سینما نیستم. البته آثار مشهور کارگردان های بزرگ سینمای ایران و جهان را تا اندازه ای دیده ام . اما فیلم « نفس عمیق » ساخته « پرویز شهبازی » ، به دلیل احساس مشترکی که با آن داشتم، به نظرم بهترین و واقعی ترین فیلمی بوده است که تا به حال دیده ام.
بهترین بازیگر ایرانی و خارجی موردنظرشما چه کسانی هستند ؟
به طورقطع ، مرحوم « عزت الله انتظامی » بزرگترین بازیگر ایران است. از میان هنر پیشگان خارجی هم، به « کلینت ایستوود» با استایل خاصی که دارد، علاقه زیادی دارم.
بهترین کتابی که خوانده اید چه بود؟
در دوره ای آثار نویسندگان مشهور ایران و جهان را زیاد می خواندم . آثار « صادق هدایت » برایم بسیار الهام بخش هستند.
با کدام یک از هنرمندان ایرانی بیشتر در ارتباط هستید؟
با بسیاری از دوستان نزدیک هم دوره دانشگاه، که بیشتر در حوزه های نقاشی، عکاسی، تصویرسازی و معماری فعال هستند علیرغم فاصله جغرافیایی، ارتباطی صمیمی دارم. البته با دوستان کارتونیست بسیاری هم ارتباط دوستانه و خوبی دارم. اگر بخواهم نام ببرم باید از سجاد رافعی، کارتونیست همشهری خودم، « جواد تکجو » و « عباس ناصری » یاد کنم که همیشه لطف دارند و در خیلی از موارد به هم مشورت می دهیم.
نظرشما درباره سایت ایران کارتون چیست؟
یکی از دلایل اصلی موفقیت هنرمندان ایرانی در جشواره های بین المللی کارتون و کاریکاتور در این سال ها، وجود مجلات تخصصی و بخصوص سایت های ایرانی کارتون و کاریکاتور است که باعث شده تا هنرمندان جوان با آثار اساتید و بزرگان این حوزه در سراسر جهان آشنا بشوند. سایت ایران کارتون، به عنوان پیشگام در این حوزه، جزو معتبرترین منابع و پربازدیدترین سایت ها در کل دنیا محسوب می شود. چهره تازه و به روزشده سایت هم، باعث دسترسی آسان مخاطبان و ظاهرجذاب تر آن شده است که باید واقعا سپاسگزار تلاش شما و همکارانتان بود.
