طنز، اثری ادبی است که با استفاده از بذله، برعکس کردن، خشم و نقیضه، ضعف ها و تعلیمات اجتماعی جوامع بشری را به نقد می کشد.
بنا به تعریفی دیگر از طنز، هنری است که عدم تناسبات در عرصه های مختلف اجتماعی را که در ظاهر متناسب به نظر می رسند، نشان می دهد و این خود سبب خنده می شود. همچنین به نوع خاصی از آثار منظوم یا منثور ادبی گفته می شود که اشتباهات یا جنبه های نامطلوب رفتار بشری را به شیوه ای خنده دار به چالش می کشد.
شاید لازم باشد پیش از نمایش مجموعه ای طنز به فرهنگ سازی روحیه ی نقدپذیری در جامعه پرداخته شود البته این نکته حایز اهمیت است که این روحیه در میان عامه مردم پذیرش شده و مصداق آن را می توان در بکار بردن لهجه های مختلف از اقدام ایرانی در سریالها عنوان کرد.
به عنوان نمونه سریال طنز ‘من یک مستاجرم’ و ‘خانه به دوش’ که در مورد وضعیت زندگی اجاره نشین و مستاجر ساخته شده بود با هیچ انتقادی در جامعه روبرو نشد. در مجموعه های مختلف تلویزیونی همچون ‘پاورچین’، ‘شب های برره‘ نیز شاهد نقش آفرینی هنرمندان طنز در قالب مشاغل مختلف و با لهجه های گوناگون ایرانی بودیم.
اینک با پخش مجموعه ی تلویزیونی ‘درحاشیه’ قشر تحصیلکرده، باسواد، فرهیخته و نخبه کشور لب به اعتراضی سخت گشودند و تا آنجا پیش رفتند که گفته شده مانع ادامه پخش این سریال شدند. این در حالی است که نقد و نقادی یکی از مهم ترین ویژگی جوامع پیشرفته است و با این برداشت که در هر قشر و هر سطح و طبقه ای از جامعه، ظرفیت های مختلفی ولو پایین و ضعیف نیز وجود دارد باید روحیه نقدپذیری خود را بالا ببریم.
از سوی دیگر پزشکان محترم کشور فراموش نکنند جامعه امروزی ما نیاز به نشاط اجتماعی دارد و یکی از راههای بارز این نشاط استفاده از شبکه رسانه ملی کشور در پخش سریالهای نمایشی خنده آور است. همچنین شاید یکی از مزیت ها و محاسن سریالهای طنز را که به زبان نرم بیان می شود را بتوان در اصلاح نقاط ضعف در بسیاری از موارد دانست کمااینکه پزشکان می توانند از نکات بیان شده در سریال در حاشیه برای ارتقای سطح کیفی خدمات خود بهره ببرند.
شاید متولیان عرصه فرهنگی کشور باید بیش از پیش از ظرفیت طنز برای مطرح کردن نقد در جامعه استفاده کنند تا جامعه نیز ظرفیت پذیرش بیش تری پیدا کند. عنصر فهم طنز و ملزومات ظرفیتی فردی و اجتماعی برای پذیرش طنز، به بالا بردن دانش عمومی مردم از طرف آگاهان این فن نیاز دارد.
به دلیل نبود این دانش است که طاقت نقد نداریم و متلک را رفتار ناپسندی تلقی می کنیم در حالیکه متلک از متل می آید و حتما بار منفی ندارد. باید طنز را به عنوان رفتاری لطیف با یک معضل، مشکل، ناهمواری و نابسامانی بدانیم تا سطح دریافت جامعه از پدیده ای به نام طنز و رفتار طنزمدار بالاتر برود تا بتواند آن را هضم و درک کند.
آرزو فلاح – خبرنگار ایرنای مرکز اصفهان
