شیوع ویروس کرونا با همه بحران هایی که در زندگی بشر پدیدآورده است، ذهن همه اقشار اجتماعی را درگیر کرده و طیف های مختلف اجتماعی به فراخور موقعیت اجتماعی خود، واکنش هایی در برابر این بحران فراگیر داشته و دارند اما واکنش هنرمندان و بخصوص هنرمندان کارتونیست از جنس متفاوت با تأثیرگذاری ویژه و به نسبت متفاوت تر و تأثیرگذارتری است.
«منصوره دهقانی» هم یکی از هنرمندان کارتونیستی است که کارتون هایی قابل توجه با این موضوع خلق کرده و بازتاب خوبی هم در رسانه ها و شبکه های اجتماعی داشته است. کارتون های این هنرمند بیان کننده دغدغه مندی این کارتونیست نسبت به مسائل و مشکلاتی است که این ویروس موجبات پدید آمدن آنها شده و در این میان، برخورد عاطفی و دلسوزانه وی به عنوان یک زن در کارهایش کاملاً مشهود و قابل توجه است است.
دهقانی به ارائه تصاویری از تلاش های کادر درمان در مقابله با این ویروس پرداخته و در جاهایی هم هشدارهایی جدی به مخاطب مبنی بر جدی گرفتن مصائبی که کرونا موچب بوجود آمدنشان می‌شود نیز می‌دهد.
به گزارش شیرین طنز، ایران کارتون با منصوره دهقانی به همین بهانه گفتگویی داشته که در ادامه می‌خوانید :
با شیوع ویروس کرونا، شما هم مثل اکثر همکاران کارتونیست تان ، دست به کار شدید و کارتون های قابل توجهی، هم از لحاظ کیفیت و هم کمیت، با این موضوع کار کردید. در پرداخت به این موضوع، بیشتر چه رویکردی را دنبال کردید و دغدغه شما در خلق این آثار چه بود ؟
ابتدا باید بگویم که کارتونیست بودن یعنی دغدغه مند بودن. کارتونیست دغدغه‌ای را که از اجتماع و پیرامون خودش می‌گیرد تاب نمی‌آورد و با زبان نقد و بیان سورئالیستی آن را به منصه ظهور می‌کشد تا بر آن غالب شود و کمی از دردها و آلامش کاسته شود و در نهایت، تاثیر گذار شود و بتواند فرهنگ سازی کند.
در این میان، دغدغه من نگاه همه جانبه به این مسأله اپیدمیک بوده است. از پیشتازان خط مبارزه با این ویروس گرفته تا پرداختن به مسائل و مشکلاتی که به صورت موازی همه ما انسان ها را درگیر کرده است از جمله حقوق کودکان، کودکان کار، زنان و…
ملاحت، نگاه استعاری کنایه آمیز و نیشخند زدن، از ویژگی های اساسی هنر کارتون در پرداخت به موضوعات است و با چنین رویکرد و جوهری، حتی موضوعات تلخ هم به شوخی گرفته می‌شوند و تلخی آنها بدین ترتیب برای مخاطب گرفته می‌شود. ویروس کرونا هم از این لحاظ پتانسیل زیادی دارد و هنر کارتون هم بدون تعیین تکلیف کردن برای هنرمند، جا دارد از این ظرفیت استفاده کند. ملاحت و طنازی چقدر برایتان در پرداخت به این موضوع اهمیت داشت؟ چون به نظر می‌رسد جز در یکی دو کارتون مثل «کرونا آویزان بر چوب لباسی»، بیشتر جوانب جدی مربوط به این ویروس و بحران هایش مد نظرتان بوده است. مثل کارتونی از شما با موضوع کاهش رشد اقتصاد جهانی و یا کارهایی که بیشتر هشدار دهنده و حاوی نکات بهداشتی است. خود شما چه تحلیل و نظری درباره نوع پرداختتان به موضوع از این لحاظ دارید ؟
در این کارتون چوب لباسی، که شما مثال زدید ، سعی کردم با تلفیق گرز و ویروس کرونا و با قراردادن کرونا در کنار لباس مردانه، فضای خانه ای را به تصویر بکشم که در آن خشونت خانگی اعمال می‌شود. گویا در تصویر، مردی خسته و سرشار از خشم، از بیرون و متن اجتماع از راه رسیده و مخاطب را به ترس و نگرانی وا می‌دارد. می‌بینید که من در این کارتون، ضربه جدی طنز را مورد توجه قرار دادم چون احساس می‌کنم طنز بیش از آنکه وظیفه تلمیح و طنازی را بر عهده داشته باشد، باید تأمل برانگیز و کوبنده باشد. باید کاری کنیم که ذهن مخاطب درگیر حل مسئله کارتون باشد تا اتفاق و رخدادی رخ بدهد.
برخی از کارهای شما با موضوع کرونا در روزنامه منتشر شده است. آیا سفارش روزنامه به خاطر پوشش مسائل روز در ارتباط با کرونا در تعیین موضوع و نوع نگاه شما به کار دخیل بوده است ؟
من موضوع کارتون هایم را خودم انتخاب می‌کنم. یعنی سفارشی نیست و خب، خیلی معمول است که کارتونیست مطبوعاتی باید مدام اخبار روز را رصد کند و مدام با جامعه خودش همراه باشد تا بتواند از زبان جامعه و با استفاده از ابزار قلم به نقد و بیان مشکلات بپردازد.
همزمان با شیوع کرونا در ایران، مسابقه بین المللی کارتون و کاریکاتور « ما کرونا را شکست می دهیم » به کوشش و دبیری سید مسعود شجاعی طباطبایی ، هنرمند کارتونیست و کاریکاتوریست و تصویرساز، شکل گرفت و راه افتاد و گویا آثاری قابل توجه با تعداد بی نظیری هم از اغلب کشورهای جهان به دبیرخانه این مسابقه ارسال شده است. شما هم آثاری به این مسابقه ارسال کرده اید . در صورت تأیید این مسأله، کمی از کارهای ارائه شده تان به این مسابقه بگوئید ؟
بله در جریان این مسابقه بودم و ۵ اثر هم ارسال کردم. موضوع کارتون هایی که به این مسابقه ارسال کردم، در ستایش از کادر درمانی، چگونگی برخورد رفتارهای مردمی در ایام قرنطینه و موضوعات معیشتی خانواده ها بوده است.
بازتاب کارتون های شما در میان مخاطبان در فضای مجازی چه واکنش هایی را برانگیخته و بازخوردها بیان کننده چه فضا و نقطه نظراتی نسبت به این موضوع است ؟
خوشبختانه با استقبال خوبی از چند اثرم مواجه شدم و یکی دو تا از آنها بازتاب جهانی بیشتری هم داشت چون به هرحال موضوع بحران جهانی و همه گیر است و زبان کارتون هم که بین المللی است. در یکی از کارتون هایم با عنوان «فقر و کرونا»، پدر خانواده را در نقش کسی به تصویر کشیدم که در اثر فقر، مجبور است از خانه بیرون بیاید و خب در برگشت از بیرون به خانه ویروس کرونا دقیقاً روی وصله های او نشسته است.
در کارتون «پیشتازان خط مقدم» هم، که از سوی کادر درمانی هم بازتاب های خوبی گرفتم، آنان را در قامت کسانی دیدم که جان برکف گویی در حال خنثی کردن ویروسی هستند که به لحاظ خطی بودن با مین مطابقت می‌کند.
جز کارهای خودتان ، بیشتر کارتون های کدام یک از همکاران تان را در ارتباط با این موضوع می‌پسندید و به چه دلیل ؟
خوشبختانه همکاران زیادی در زمینه ویروس کرونا کارهای بسیار زیبا و تاثیرگذاری خلق کردند. از جمله دوست و همکار عزیزم «مهناز یزدانی» که روزی نبوده ویروس کرونا ا ز دستش در عذاب نباشد.
همچنین آقای علیرضا پاکدل، دوست و همکار گرامی ام ، که با خلق طرح های امیدوارانه، دوپینگی برای این روزهای کادر درمانی کشور بودند.
اگر صحبت خاص دیگری دارید بفرمایید.
ممنون از شما و فعالیت سایت ایران کارتون در این ایام.
