دومین نشست تخصصی «مکتب‌خانه طنز» با حضور شاعران، نویسندگان و مخاطبان طنز در حوزه هنری تهران برگزار شد.

به گزارش شیرین طنز، به نقل از ایسنا، رضا ساکی، دبیر نشست، جلسه را با توضیحی درباره لزوم خنده‌ناکی در کمدی آغاز کرد و گفت: برخی می‌گویند طنز لزوما نباید خنده‌دار باشد و یا باید گاهی خنده‌دار باشد. این دسته از افراد طنز را در معنی عام یعنی همان کمدی به کار می‌برند و بعضی وقت‌ها بی‌نمکی‌شان را به پای این می‌گذارند که اگر طنز خنده‌دار هم نشد عیب ندارد. او در ادامه اظهار کرد: دست‌کم در رسانه‌های عمومی مثل رادیو و تلویزیون و شب‌های شعر اثر طنز حتما باید خنده‌دار باشد. اصلا مخاطب چنین جلساتی دوست دارد چیزی بشنود که خنده‌دار باشد. پس اگر گاهی بی‌نمک هستیم بی‌نمکی خودمان را به پای تعاریف تئوریک نگذاریم.

ساکی سپس شعری از ابوالفضل زوریی‌نصرآباد خواند:

تا به کی روی بام، هِی پس و پیش

بنده بیزارم از رسیور و دیش

شده‌ام، آنچنانکه کردم قید

خسته از ارتقاء و آپگرید

پرسد این از طریق اس.ام.اس

کُدِ کانال های تی.پی.اس

می‌رسد دیگری که این وِِرژن

هست مخصوص مولتی ویژن

پی.نود.آر.ای.دبلیو.اِس

پُل سَت و ناگرا، ویااَکسِس

دیدنِ برکه‌های اسفنجی

تازه آن هم خراب و شطرنجی

هِی اِل.ان.بی خریدن از بازار

جَستن از پشت بام بر دیوار

مشکل حمل و نقلِ ایرانیت

شب و تنظیم دیش و پارازیت

ضعف پهنای باند از یک سو

لرزشِ بک گراند از یک سو

دستگاه تمیز و اسپشیال

سیمِ بی وصله کوآکسیکال

لیست‌ها را عقب جلو بردن

در مِنوها تلِوتِلو خوردن

این همه دردورنج و زَجر و مَلال

آخرش هم که لاک و نو سیگنال

نه یکی رنگ و روی بی کک و مَک

نه دو تا کارتونِ بی برفک

زحمت و پول و آرزو بر باد

مثل وضع کتاب در ارشاد!

***

فارغ از حرف دوست یا غیرش

من که دیگر گذشتم از خیرش

ای رُطَب‌خوردگان که منّاعید

اینک اما شما بفرمایید

من که الآن شدید بَدحالم

چه کنم با نبودِ «العالم»؟!

دومین مکتب‌خانه طنز با سخنرانی ناصر فیض با موضوع «استفاده از کلمات دخیل در شعر طنز» ادامه پیدا کرد. فیض گفت: سلیقه‌های مختلفی استفاده از کلملات دخیل را روش‌مند کرده‌اند. بحث ما در استفاده از کلمات دخیل در هجاهاست که هجاهای بلند را کوتاه می‌خوانیم. به نظر من و همین طور که آقای زوریی هم استفاده کرده است باید هر جا توانستیم عروضی به کار ببریم و هر جا نشد هجایی استفاده کنیم. مثل همین «سینگال» در شعر آقای زرویی که خوانده شد به صورت هجایی استفاده شده است در صورتی ممکن است در جای دیگری عروضی استفاده کند.

مثلا در «کوآکسیکال» شکل عروضی را به کار برده است اما همین «کوآکسیکال» جای دیگری می‌تواند کوتاه شود و هجایی شود. این کار اتفاقا بار فکاهه اثر را بیشتر می‌کند. پس استفاده از کلمات دخیل برعهده شاعر است، به طبع شرایط و وزن می‌تواند عروضی یا هجایی استفاده کند. مثلا اوباما بگوید یا اُباما. این بحث در وزن شعر فارسی تازه است و مربوط به ۱۰۰ سال اخیر است. استفاده از کلمات دخیل بستگی به سلیقه شاعر و فضای شعر دارد.

مدیر دفتر طنز حوزه هنری در پایان گفت: مشکل مهم شعر طنز در روزگار ما این است که شعر طنز شاعران جوان شبیه هم شده است و این یک آفت است که می‌توان این موضوع را در برنامه‌های بعدی مکتب‌خانه بررسی کرد.

در ادامه صابر قدیمی شعر طنزی خواند که کلمات دخیل در آن استفاده شده بود:

زندگی ما شده خاله‌بازی

گیر افتادیم تو دنیای مجازی

گیر افتادیم و خودمونو باختیم

چه دنیای عجیب غریبی ساختیم

کی واسه عشقش نامه می‌نویسه

چشم کی هر شب از جدایی خیسه

کی دیگه قبل خواب کتاب می‌خونه

بازم سوالم بی‌جواب می‌مونه

صب(ح) تا غروب تو یوتویوب، تویی تر

شب تا صب(ح) م تُو چت روما شر و ور

نمی‌شه فهمید دیگه کی با کیه

وقتی که فیس هممون بوکیه

چقد بگم دیگه منو تگ نکن؟

اخلاق من خوبه منو سگ نکن!

بعیده که بازم بیام تو والت

اما به‌جاش با سر می‌رم توالت!

می‌گی کاش این فاصله رو کم کنی

چقد می‌گیری منو لایکم کنی؟

می‌گم بذار ختم به خیرش کنم

یا بزنم عمتو شِیرش کنم!

پز می‌دی هی به تعداد فرندات

به فیل و اسبی که شدن کیش و مات

نوشتی ظرفیت تمومه مردم

دوستای نو بیان تو پیج بیستم

با عکس تابلوت که رو وال گذاشتی

دشمناتم میان برای آشتی

اگه بیان پای تو رو ببوسن

بهتر از اینه که تو کف بپوسن

مرتیکه سن خر پیر و داره

پیام آی لاو یو واست می‌ذاره

شیطونه می‌گه با دو پا بپریم

دهن مهن یارو … بگذریم!

بازار تو اگه زیادی داغه

از برکات عمل دماغه

هلو شدی پریدی توی حلقم

یادت میاد یه روزی بودی شلغم

با فتوشاپ میمونو داف می‌کنن

تک تک اندامتو صاف می‌کنن

می‌خوای حماقتو تمومش کنی

موی توی دماغتو مش کنی

قیافه رو خدا داده بمون پاش

هرجوری هستی باش ولی خودت باش

ما بازی خوردیمو اونا راضین

اونایی که شاهد این بازین

وقتی که کاری واسه ما نداشتن

هرچی بی کاره سر کار گذاشتن

منی که از من مجازی سیرم

کاش در دیوارمو گِل بگیرم

بخش دیگری که در مکتب‌خانه طنز مورد توجه قرار گرفت پخش دو سکانس از فیلم (A Day at the Races (1937 از برادران مارکس بود که برای درک کمدی موقعیت به نمایش درآمد.

بعد از پخش فیلم دقایقی درباره آن بحث شد. علی زراندوز دیگر مهمان مکتب‌خانه درباره ستون‌های معروف و مهم مجله‌های توفیق و گل‌آقا صحبت کرد. زراندوز به ستون «هشت روز هفته» در توفیق اشاره کرد که کیومرث صابری‌ فومنی با نام مستعار «گردن‌شکسته فومنی» می‌نوشت.

او گفت: این ستون در گل‌آقا هم بود اما طنزنویسان جوان آن را می‌نوشتند. یکی از ستون‌های مهم گل‌آقا ستون «شعرنو» بود که در واقع نقیضه‌هایی بودند که موجی در طنز ایجاد کردند. انتشارات گل‌آقا همان سال‌ها کتابی به نام «شکرپاره» با موضوع همین شعرهای نوی طنز منتشر کرد که خیلی زود نایاب شد. این طنزپرداز ادامه داد: توفیق ستونی داشت به نام «دختران حوا، پسران آدم» که صابری همین ستون را در گل‌آقا به نام «معرفه‌النسا،‌ معرفه‌الرجال» آورد. یکی دیگر از ستون‌های مشترک میان توفیق و گل‌آقا ستونی بود به نام «نیش‌ونوش» که به نام «نیشگون» و «انگولک به جراید» هم منتشر شد.

زراندوز گفت: کسانی چون منوچهر احترامی با ستون «جامع‌الحکایات» و «پیر ما» و عمران صلاحی با ستون «حالا حکایت ماست» از نویسندگان قدر گل‌آقا بودند. محمدپورثانی که به جرات می‌گویم ستون‌ساز طنزنویس تاریخ ادبیات ایران است و بیشتر از همه ستون ثابت طنز نوشته است او نویسنده ستون‌هایی مثل «دست‌پخت عدسی»، «اشارات و تنبیهات»، «خودکار آبی»، «الو گل‌آقا» و «نامه‌رسان گل‌آقا» بود. در پایان باید از دکتر «مسعود کیمیاگر» به عنوان یکی از نویسندگان ثابت توفیق و گل‌آقا یاد کنم که ستون «افاضات فدوی» او معروف است. بیتا اسماعیلی، نیره خادمی، مرتضی برزگر و علی خضری که طنزاولی بودند در این نشست اولین طنزهایشان را خواندند و منتقدان حاضر در جلسه طنزهای این نویسندگان جوان را نقد کردند.