مصاحبه ی اختصاصی شیرین طنز با آرش فرهنگ پژوه :
آرش فرهنگ پژوه، یکی از طنزپردازان اصفهان، متولد تیرماه سال ۱۳۶۶ و دارای مدرک کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد است که بیشتر فعالیتش روی کار نویسندگی و شعر هست. مصاحبه ی شیرین طنز با ایشان را در ادامه می خوانید.
۱- از کی و چرا طنز را شروع کردید؟
از سال ۸۸ شروع شد. من قبل از این که شروع به کار هنری بکنم هم به شعر و هم به طنز علاقه خاصی داشتم و مجلات طنز رو دنبال می کردم و سریال های کمدی تلویزیون رو هم خیلی دوست داشتم از طرف دیگه خانواده ی من خصوصا خواهرهام اهل شعر بودند و من با شعر خصوصا با شعر حافظ بسیار عجین بودم بعد از این که به شکل اتفاقی از استعدادم در زمینه شعر مطلع شدم به دلیل علاقه به فضای طنز و به دلیل این که دوست داشتم از این استعدادم در راه ایجاد تغییری در جامعه ام استفاده کنم تقریبا از همون ابتدا سعی کردم که شعر طنز بگم در واقع من شعر جدی بسیار کم دارم و بیشتر کارهام از اول طنز بودند و از اول هم دغدغه ی من تغییر بود و نگاهم هم بیشتر طنز سیاسی بود اما الان کمی اجتماعی تر شده. بعد از مدتی هم در کنار شعر رو به نثر طنز هم آوردم.
۲- چه تخلصی را برای خودتان انتخاب کردید؟
اوایل کارهام گاهی از اسم خودم که آرش هست در کارهام استفاده می کردم اما الان دیگه از تخلص در شعر استفاده نمی کنم.
۳- در زمینه ی طنز تا کنون چه آثاری را منتشر کرده اید و یا در دست چاپ دارید؟
تا به حال کتابی منتشر نکردم اما آثارم در نشریات و روزنامه های بیشتر محلی چاپ شده، روزنامه هایی مثل اصفهان زیبا، اصفهان امروز، نیاز طنزی های اصفهان و چند نشریه دیگر و فعلا هم با ماهنامه ی اصفهان نیمروز که به سرمایه گذاری موسسه اصفهان امروز چاپ میشه همکاری می کنم و هنوز هم قصدی برای چاپ گتاب ندارم.
۴- تاکنون در چه جشنواره های طنزی شرکت نموده اید و چه مقام هایی کسب نموده اید ؟
در زمینه ی طنز ،نفر سوم هشتمین جشنواره ی مطبوعات و خبرگزاری های استان اصفهان شدم .در دو دوره مسابقات طنز رادیو جوان مقام اول رو کسب کردم و یک بار برگزیده جشنواره ی جوانه ها بودم . و یک بار هم برگزیده جشنواره ی گنبدهای فیروزه ای اصفهان.
۵- نظر خود را درباره ی طنز سیاسی و اجتماعی بیان کنید و بفرمائید کدامیک بهتر در جامعه تأثیر گذار است؟
در حال حاضر من فکر می کنم تاثیر گذاری چندان به تقسیم بندی سیاسی یا اجتماعی بستگی ندارد بلکه بیشتر به نوع طنز بر می گردد به این معنی که ما چطور از زبان استفاده کنیم چطور موضوع را بیان کنیم برای هر محتوایی چه ساختاری را انتخاب کنیم و در قالبی که انتخاب می کنیم چقدر تبحر داشته باشیم یا نداشته باشیم فکر می کنم مهم تر از این است که طنز ما سیاسی است یا اجتماعی. به یک میزان هم بستگی به این دارد که چه رسانه ای را برای انتشار آثار خود انتخاب کنیم هم از نوع جنس و هم اینکه چقدر مستقل باشد. اما باید به این نکته هم توجه داشت که طنز سیاسی امروزه مخاطبان بیشتری دارد یعنی مردم به دلیل دغدغه هایی که دارند بیشتر به دنبال طنز های سیاسی هستند تا اجتماعی . اما در عین حال طنز اجتماعی قدرت نشر بیشتری دارد در حالی که همه زیر بار انتشار مطالب سیاسی نمی روند.
نکته ی دیگر این که طنز های اجتماعی حداقل در بعضی سطوحش با طنز سیاسی بسیار نزدیک است و گاهی حتی یک طنز اجتماعی، سیاسی هم هست و بر عکس . بنابراین من فکر می کنم باید خیلی مصداقی تر در این باره بحث کرد ضمن این که تاکید می کنم توانایی طنز پرداز در به کار گرفتن شیوه ی نگارش و همچنین رسانه ی منتشر کننده از محتوای مطلب مهمتر به نظر می رسد.
۶- معنی واقعی طنز را بطور خلاصه بیان کنید.
در کتاب اسرار و ابزار طنز نویسی در یکی از مقالاتش جمله جالبی در مورد طنز هست ((طنز مثل رابطه جنسیست! همه می دانند چیست اما هیچ دو نفری تعریف یکسانی درمورد آن ندارد)) طنز چیزی نیست که بشود آن را به راحتی و به دقت تعریف کرد .شاید هم ما به اندازه کافی برای این تعریف ها تلاش نکرده ایم .اما می شود خصوصیات مشترکی برای آثار طنز بیان کرد. مثلا می شود گفت تمام انواع طنز از نوعی با مزگی بر خوردارند حالا ممکن است شما به قهقهه بخندید یا ممکن است لبخندی بزنید یا به قول ابوالفضل زرویی نصر آباد فقط دلتان خنک شود! یا می توان گفت نوعی انتقاد در تمام انواع طنز هست حالا ممکن است این انتقاد سیاسی یا اجتماعی باشد یا فلسفی یا مردم شناسانه یا نه فقط یک تناقض ساده در زندگی باشد. یا می شود گفت بیشتر طنز ها صراحت لهجه ندارند و سعی می کنند با کنایه و غیر مستقیم بیان شوند. که البته این کنایه هم درجات خاص خودش را دارد.
حتی بعضی از نویسندگان معتقدند که انتقادی بودن را هم نمی شود به همه آثار طنز تعمیم داد و بر سر آن بحث دارند. اما باید گفت آن دسته از آنهایی که نقد دارند نقدشان منصفانه است چون اگر از انصاف خارج شود کار به هجو می کشد. یا اگر خالی از نقد بشود ممکن است یک اثر کاملا فکاهه محسوب بشود. و باید گفت طنز تا حدی مودبانه است چون اگر کار به بی ادبی بکشد اسم آن را هزل می گذارند نه طنز. اما تجربه به من می گوید همه این مرزها گاهی طوری توسط بعضی از هنرمندان شکسته است که در عین شکستنش کسی نتوانسته بگوید اثر آنها طنز نیست!
۷- با کدامیک از طنزپردازان ارتباط دارید و نظر شما درباره ی آن ها و آثارشان چیست؟
خب من بیشتر با طنز پردازان اصفهانی در ارتباط هستم اما با بعضی از طنز پردازان شهرهای دیگر هم دورادور در ارتباط هستم آثار هر کدام شکل خاص خودش را دارد و باید در مورد هر کدامش جدا جدا بحث کرد اما اگر بخواهم به طور کلی بگویم باید بگویم فضای طنز ما جای پیشرفت خیلی زیادی دارد و هنوز به دلایل مختلف فرصت بالندگی در آثار بسیاری از دوستان میسر نشده و هنوز به اوجی که باید برسد نرسیده.
۸- آیا در شبکه های اجتماعی نیز فعالیت می کنید ؟
بله. در زمینه طنز بیشتر در فیس بوک هستم.
۹- قصد شما از سرودن اشعار طنز چیست؟ آیا می خواهید نکات خاصی را بوسیله ی طنز بیان کنید و یا فقط جهت سرگرمی شعر طنز سرایش می کنید؟
من همیشه دغدغه اجتماعی و سیاسی داشته و دارم. و همیشه سعی کردم که با شعرم چیزهایی را در مخاطبانم تغییر بدهم. اما در طول زمان این نگرش تغییراتی کرده به عنوان مثال در گذشته خصوصاً در ابتدای آثارم بیشتر حالت شعاری و امر و نهی داشت خصوصاً در ابتدا، اما هر چه بیشتر پیشرفته سعی کردم که بیشتر حالت هنری داشته باشد و قضاوت و تعبیر را بیشتر به مخاطب بسپارد و تغییری دیگر این بوده که در آثار جدید سعی کردم طنزم بیشتر تفکر برانگیز باشد تا حکم صادر کننده و قضاوت کننده. و این مسیر همچنان در حال تکامل است و فکر می کنم تا آخر هم به تغییر کردن ادامه بدهد.
۱۰- اشعار طنزی که در شبکه های مجازی منتشر می شود را چطور ارزیابی می کنید؟
خب واقع بینانه این است که حجم زیادی از آنها از کیفیتی که باید بر خوردار باشند، نیستند. اما به نسبت اینکه انتشار در فضای مجازی کاملاً آزاد است. پس این طبیعی است که حجم مطالب کم کیفیت زیاد باشد. اما چیزی که بیشتر باید به آن توجه کرد این است که تعداد افرادی که به شکل جدی در پی تغییری در شعر خودشان هستند کم است در واقع شعر طنز حالتی دارد که زود شخص را به این باور می رساند که کارش عالیست و دلیلش این است که نسبت به دیگر شکل های شعر طرفداران بیشتری دارد در حالی که نباید به تعداد مخاطبان یا لایک ها یا آفرین ها و احسنت ها اعتماد کرد بلکه باید برای تعیین کیفیت و ارتقاع آن به اهل فن مراجعه کرد که این اتفاق به دلایل مختلفی کم تر اتفاق می افتد و شاید بخشی از زیادی مطالب بی کیفیت به همین نکته بازگردد.
۱۱- از بستگان شما نیز کسی به طنز علاقه مند و یا مشوق شما هست؟
کم تر کسی را سراغ دارم که از طنز استقبال نکند اما به همان اندازه که همه طنز را دوست دارند به همان اندازه هم آن را یک اتفاق جدی محسوب نمی کنند. خانواده من هم مثل اکثر مخاطبان طنز را نوعی تفنن می دانند و جدی شدن آن را خیلی به رسمیت نمی شناسند .
۱۲- آیا با روزنامه ها و سایت ها در زمینه ی طنز همکاری دارید؟
زمانی با روزنامه ها همکاری می کردم اما امروز بیشتر فعالیتم متمرکز در ماهنامه اصفهان نیمروز است.گاهی هم با بعضی از سایتها از جمله همین شیرین طنز همکاری های محدودی دارم اما خیلی محدود به دلیل زمان کم و دغدغه های دیگر زندگیم.
۱۳- نظر شما راجع به ستون طنز مطبوعات و مجله های طنز چیست؟
این گونه ستونها مثل هر چیز دیگری نقاط مثبت و منفی خودش را دارد. مثلاً نقاط مثبتش این است که فرصتی است برای کسب درآمد برای فعلان حوزه طنز. و نقطه منفیش این است که بیشتر آنها بر اساس درآمد تنظیم می شود بنابراین نمی شود گفت همه آنها از تمام کیفیت لازم بر خوردارند یا واقعا تاثیر گذارند .البته نمی شود هیچ وقت حکم کلی صادر کرد.
۱۴-آیا طنز در برنامه های تلویزیونی به درستی بیان می شود؟
بیشتر برنامه های تلویزیون در حقیقت کمدی هستند اما نمی شود گفت هیچ کدام از آنها طنز نیستند طنز در آنها اتفاق می افتد اما اگر بخواهیم درصدی بیان کنیم در صد بسیار بالایی از آنها کمدی هستند. البته باید این را هم بیان کرد در واقع مشکل در ادعای طنز است و نه در ذات اثر. یعنی وقتی که تلویزیون زیر نویس می کند ((مجموعه طنز فلان)) این سه کلمه در کنار هم مشکل درست می کند. وگرنه اگر این عبارت سه کلمه ای با ((مجموعه ی کمدی فلان)) جایگزین می شد هیچ مشکلی نداشت. اصلا به عقیده من کلماتی مثل طنز و یا حتی فکاهه بیشتر مربوط به آثار مکتوب هستند. و وقتی ما از طنز در مورد یک اتفاق تصویر صحبت می کنیم باید بگوییم تعبیر ما از این اتفاق یک طنز است. اما خودش همچنان در واقع کمدیست. در واقع بیان طنز است نه خود طنز. اما بیان طنز هم کم اتفاق می افتد هم کم تر ((می تواند)) که اتفاق بیفتد و هم به همین دلیل ما باید انتظارش را هم داشته باشیم که خیلی هم اتفاق نیفتد.
۱۵- نظر شما درباره ی سایت شیرین طنز چیست؟
سایت شیرین طنز تلاش جالب توجهی است در جهت ایجاد یک فضای خبری طنز. هر چقدر این سایت بتواند رویه خبری خودش را تقویت کند و در مورد مسائل و نظرها و در بیان همان خبر ها بی طرف تر بماند به عقیده من موفق تر خواهد بود.شیرین طنز باید ضمن حفظ رویه خبری خود خودش یعنی اداره کننده یا کنندگانش متخصص تر شوند و مطالعات خودشان را بالاتر ببرند .همچنین همان طور که از اول بر سرمایه شخصی استوار بوده همچنان بر سرمایه شخصی خود استوار بماند و چشم به کمک مالی دیگران ندوزد. بهتر است که سایت های این چنین به جای تلاش برای کسب کمک از ارگان های دولتی سعی در جذب تبلیغ کنند و سعی در آن داشته باشند که این فعالیت را به درآمد زایی برسانند.
۱۶- در پایان برای شما آرزوی موفقیت کرده و اگر نکته ی خاصی مد نظر دارید بیان کنید.
من هم برای شما آرزوی موفقیت می کنم .
از اینکه وقت خود را اختیار ما قرار دادید سپاسگذاریم.
