نویسنده کتاب «دو شهر عشق» با بیان اینکه سفرنامه‌های حج برای مخاطب امروز در صورتی جذاب و خواندنی خواهند بود که علاوه بر حادثه، پرداخت هنری بیشتری داشته باشند، گفت: به نظر می‌رسد این حوزه به جلال دیگر و سبک جدیدتری نیاز دارد.
به گزارش شیرین طنز، محمد حسین قدمی، نویسنده، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به کتاب «دو شهر عشق» که با محوریت سفرنامه وی به دو شهر مکه و مدینه نوشته شده است، گفت: «دو شهر عشق» سفرنامه‌ای است که حاصل سفرم به همراه تعدادی از دوستان از جمله آقایان بهبودی و سرهنگی به مکه مکرمه است. این اولین سفرم پس از ماجرای سال ۶۰ در عربستان بود. از سوی بعثه مقام معظم رهبری قرار بر این شد تا در این سفر، گزارش حوادث و رویدادها از سوی نویسندگان حاضر نوشته شود. در همین رابطه کتاب‌هایی نوشته شد که از جمله آنها همین «دو شهر عشق» بود که قرار است از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار کتاب شود.
وی با بیان اینکه در این سفر اتفاقات خاص زیادی رخ داده است، ادامه داد: سعی کردم تا این حوادث را گاه با زبان طنز و به منظور جذب مخاطب با نوشتاری کوتاه و مختصر روایت کنم. بخشی از حوادث درج شده در این کتاب به ماجراهایی بازمی‌گردد که برای افراد حاضر در کاروان رخ داده بود. از جمله این موارد، دزدیده شدن کیف پول یکی از همراهان در هنگام طواف و بوسیدن بخشی از کعبه بود. این دوست ما تعریف می‌کرد که ۲۰۰ دلار در کیف پولش بوده است.
من این ماجرا را با تیتر «بوسه ۲۰۰ دلاری» روایت کردم. علاوه بر این، اتفاقات خاص دیگری هم برای ما رخ داد که تلاش کردم تا با رویات جذاب‌تر و در عین حال ساده، کتاب را برای مخاطب خواندنی کنم. به عنوان نمونه، ما آگاهی زیادی نسبت به شیوه نماز خواندن برادران اهل سنت نداشتیم. در یکی از وعده‌های نماز، من به جای اینکه در تشهد به همراه آنها باشم، ایستادم. در این زمان، یکی از شرطه‌ها مچ دستم را میان نماز گرفت و نگذاشت که به نمازم ادامه دهم. من این ماجرا را با عنوان «مچ‌گیری» تعریف کردم.
خاطراتی از سید آزادگان در «دو شهر عشق»
نویسنده کتاب «دو شهر عشق» به حضور زنده‌یاد حجت‌الاسلام و المسلمین ابوترابی در این سفر اشاره کرد و افزود: یکی از اتفاقات خوب در این سفر حضور ایشان به همراه چهار بانویی بود که در دوران دفاع مقدس به اسارت درآمده بودند. در این سفر، دیدارهایی با این عزیزان دست داد. بخشی از خاطرات کتاب نیز مربوط به حضور حاج‌آقا ابوترابی در این سفر معنوی بازمی‌گردد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا سبک طنز را برای نگارش سفرنامه‌ای برای مکه انتخاب کرده‌اید، گفت: سبک نوشتنم معمولاً بیشتر متمایل به طنز است. دوست دارم که عامیانه و خودمانی بنویسم. فکر می‌کنم نوشتن با این سیاق از حوادث رخ داده در سفری مانند رفتن به مکه و مدینه، برای خواننده جذاب‌تر است و البته متن اثر نیز کمی متفاوت‌تر از دیگر سفرنامه‌ها خواهد شد.
سفرنامه‌ها امروز هم می‌توانند خواندنی باشند، اگر آب و روغن هنری داشته باشند
قدمی در پاسخ به این پرسش که در دوره پیش از مدرن، سفرنامه همواره به عنوان یک رسانه برای معرفی اماکن و بیان آداب و رسوم اقوام مطرح می‌شده و اگر بخواهد این کارکرد را امروز هم داشته باشد، باید چه ملزوماتی را دارا باشد، گفت: گذشتن از دوره پیشامدرن به دوره مدرن، به معنای اتمام دوره و اهمیت سفرنامه‌ها نیست. سفرنامه‌ها در گذشته اطلاعاتی از اماکن، جغرافیا و حتی مردم‌شناسی به مخاطبان ارائه می‌دادند. امروزه هم می‌توانند چنین کارکردی داشته باشند، البته به شرط اینکه نویسنده با قلمی گیرا و با در نظر گرفتن مخاطب امروز به بیان وقایع بپردازد.
این نویسنده یادآور شد: به نظرم می‌رسد با توجه به مخاطب امروز، باید قالبی عامیانه‌پسندتر نوشته شود تا کارکرد خود را میان مردم حفظ کند. باید آب و روغن هنری این دسته از آثار را بیشتر کرد و با شیوه‌های مختلف، تلاش داشت تا همچنان این قالب هنری ارزش خود را در میان مردمی که اطلاعات خود را از رسانه‌ها دریافت می‌کنند، حفظ کند.
جلال دیگری باید و سبک دیگری
نویسنده کتاب «دو شهر عشق» در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه آیا پیروی بسیاری از نویسندگان از سبک جلال آل احمد برای نگارش سفرنامه، یک نوع آسیب برای این قالب ادبی محسوب می‌شود یا خیر، یادآور شد: هرچند پیروی از سبک‌های جلال آل احمد و شریعتی در نگارش سفرنامه حج در سال‌های پس از انتشار آثار آنها بارها دیده شده، اما این امر به نوع خود آسیب به شمار نمی‌آید. در مجموع هر نویسنده‌ای سبک خاص خود را دارد. هرچند در میان سفرنامه‌ها، آثار این‌چنینی بسیار دیده می‌شود، اما نویسندگانی را هم داریم که در سال‌های اخیر با سبک خاص خود نوشته‌اند؛ مانند علیرضا کمری.
وی ادامه داد: به نظرم آنچه در کنار سبک، یک سفرنامه حج را خواندنی می‌کند، داشتن حادثه است. اغلب سفرنامه‌ها موضوعات مشابهی را بیان می‌کنند، اما می‌توان از دل همین سفرها اتفاقات خاصی را ضبط و بعد پرداخته کرد. علاوه بر این، فکر می‌کنم ما در سفرنامه‌های حج به نوعی به نوآوری و ذوق نیازمندیم. مثلاً می‌توان سفرنامه را صرفاً به صورت متن ننوشت، می‌توان عکس‌نوشت‌هایی همراه با ابیاتی کوتاه منتشر کرد و یا تنها از تصاویر نقاشی‌شده استفاده کرد. در مجموع فکر می‌کنم، سفرنامه‌نویسی حج به جلال دیگری نیاز دارد تا سبک نویی وارد ادبیات این حوزه کند.
