کـودکان و به ویژه کودکان معلول نیازمند یک توجه ویژه هسـتند. نیازهـای آنها باید به دقت بررسـی و بـه بهتریـن وجه پاسـخ داده شـود. هنرمنـدان و به ویـژه کارتونیسـتها، بـه خاطر نـگاه نقادانه و تیزبین خود، مشکالت و نواقص را باظرافت خاصی به مخاطب نشـان میدهند.
مجتبی حیدر پنـاه از آن دسـته هنرمندانـی اسـت که به مسـئله کـودکان و معلولیـت نگاه کـرده اسـت و توانسـته کارهایش جایزه هایـی را نیـز از آن خـود کند.
جایزه ویژه جشنواره بین المللی انیمیشن و طنز کودکان لیبو/ چین ۲۰۱۷ به اثری از مجتبی حیدرپناه تعلق گرفت.
۳۳ عنوان جایزه بین المللی و ملی، شرکت در ۲۰ نمایشگاه کارتــون و همکاری با مطبوعات مختلــف چون روزنامه قانون، فرهیختگان، همشهری و اصفهان امروز را میتوان در کارنامه این کارتونیســت آباده ای دید. وی عضو خانه کاریکاتور اصفهان و از همکاران اصفهان نیمروز است. این جایزه و عنوان کار برای کودکان بهانه ای شد تا حرفهای این دانشجوی نقاشی را با هم بشنویم:
*از کی وارد دنیای کاریکاتور شدید؟ چقدر در این فضا موفق بودید؟
از سال ۱۳۸۷ به طور حرفه ای وارد دنیای کارتون شدم و اولین جایزه هم در همین سال گرفتم.
*با حیدرپناه چقدر راحت هستید و حرفتان را به او میزنید؟ تا حال شــده که از او انتقاد شدیدی داشته باشید و بخواهید یک کاریکاتور از خودش تهیه کنید؟
با حیدرپناه خیلی خوبم. هر دفعه مینشینم باهم ایده یابی میکنیم و کارتون میکشیم. باهم دیگر روی کارها نظر میدهیم. گاه گداری خیلی تیز صحبت میکنیم و خط قرمزها را رد میکنیم، اما سانسور پناه درونمان می آید و نمیگزارد، کار را برای دید عموم بگذاریم! باید بیشتر با او مذاکره کرد. همیشه کاریکاتورهای حیدرپناه را بدون دهن میکشم. چون فکر کنم نیازی به آن ندارد!
*اگر قرار باشــد به عنوان یک منتقد کارهای خودتان را بررســی کنید، کدام بخش از کارهایش را حذف میکنید و کدام بخشها را بیشــتر نشان میدهید؟
بیشتر کارهایی که سفارشی باشــند و حرفشان را رو میزنند حذف میکنم. کارهای سفارشی تاریخ مصرف دارند و تأثیرشان لحظه ای هست. سعی میکنم آن کارهایی که معنیشان در لفافه هست را بیشتر ارائه بدهم.
*کارتون بیشتر متکی بر سوژه و موضوع ناب، نگاه منتقدانه و رسانه بودنش استوار است یا تکنیک و اجرای قوی حرف آخر را میزند؟
کارتون بیشــتر روی سوژه و موضوع ناب استواره که با اجرای خوب و قوی تأثیر خیلی بیشــتری روی مخاطب میگذارد.
*نخستین تجربه شما در یک جشنواره جهانی به چه زمانی برمیگردد؟ اصول بین المللی چه فرصتهــا و تهدیدهایی برای یک کارتونیست محسوب میشود؟
خوشبختانه توانســتم از همان ابتدا تو جشنواره های بین المللی شــرکت کنم و جایزه های مختلفی بگیرم اما بهترین تجربه من ســال ۱۳۹۳ بود در ســی و یکمین جشــنواره بین المللی کارتون آیدین دوغان ترکیه برگزار شــد و من جایزه دوم را گرفتم. حضور در جشنوارههای بین المللی بهترین فرصت هست برای گفتمان با کارتونیست های کشورهای مختلف که در یک جا جمع شده اند و همه با زبان تصویر صحبت میکنند و چند هدف مثبت را دنبال میکنند: تغییر دیدگاه های اشــتباه، اصلاح سیاستهای نادرست و به فکر فروبردن مردم همراه با لبخند! حضور در بیشتر جشنواره ها تهدید برای کسی حساب نمیشود چون همه کارتونیست ها و جشنواره ها به دنبال صلح و آرامش هستند. البته دیده شده بعضی جشنواره ها بودن که باسیاست های غلطشان بیشتر تهدید بودن برای صلح و آرامش که چندتایشان هم توی کشور خودمان هم برگزار شدند. متأسفانه!
*برای بیان در کاریکاتورهای خودتان، چه اندازه به فرهنگ و ادبیات رســمی و فرهنگ عوام ایران رجوع میکنید؟
خب من برای پیدا کــردن یک ایده اول توی فرهنگ و ادبیات غنی خودمان جســتجو و مطالعه میکنم چون دستن خورده تر هســتند و بعد میرویم سراغ بین المللی. المانهای تصویریمان هم باید جوری استفاده کنیم که برای مخاطب غیر ایرانی ناآشنا نباشد که نتواند حرفمان را درک کند.
*جشنواره ای که در چین برگزارشده و شما هم برگزیده شده اید چه جایگاهی در جهان دارد؟ کدام کارتونیست های مهم دنیا در آن شرکت کرده اند؟ شرایط حضور در آن چطور است؟ انتخاب موضوعات و جوایز سیاسی و یا با جهت داری خاصی نیست؟
این جشــنواره یکــی از جشــنواره های کارتون چین هســت که هم بخش کارتون دارد و هم بخش انیمیشن که سالهای قبل هم آقای بهرام عظیمی حضور داشتند.
جشنواره های چین موقعیت خوبی بین بقیه جشنواره های معتبر دارند. توی این جشنواره کارتونیست هایی مثل آنجل بولیگان، پاول کژینفسکی، موسی گوموس، جتیت کوستانا و … شــرکت کردند. موضوعات این جشــنواره اجتماعی هستند و این بار موضوع جشنواره روی محور کودکان بود.
*عنوان اثر شما در این جشنواره چه بود؟ با این موضوع کارهای دیگری هــم انجام داده اید یا این نخستین برخورد با این موضوع بوده است؟ درباره این اثر اگر توضیح دیگری هم لازم است بفرمایید.
اکثر کارتونهایم بدون عنوان هستند و دلم میخواهد مخاطب عنوانش را انتخاب کند من این کارتون را سال ۹۲ کارکردم و موضعش کودکانی هستند که به خاطر معلولیت جسمیشان نمیتوانند بعضی بازیها را مثل بقیه بچه ها بازی کنند مثل لی لی. در مورد معلولین، کارتون دیگری هم دارم که آنهم توی جشنواره ها موفق بوده است.
مسئله معلولیت و کم توجهی به این موضوع برایم خیلی مهم بوده و در این زمینه باید بیشتر کار بشود. تکنیک این کار دیجیتاله و با فوتوشــاپ کار کردم. این کار سال پیش در چهل و سومین جشنواره بین المللی کارتون پیراسیکابا برزیل لوح تقدیر گرفت.
منبع : اصفهان امروز – ۹ مرداد ۹۶
