احمدی: شعر آیینی امروز در نوع نگاه و زبان با گذشته متفاوت است / کتابدار: شعر مذهبی از صدر اسلام وجود داشته است
عباس احمدی، شاعر طنزپرداز کشور، گفت: در دهه ۸۰ شتابزدگی در انتشار کتاب‌های شعر مذهبی رخ داد و آثار منتشر شده در آن دوران به‌تنهایی با حجم تمام شعرهای مذهبی تاریخ ادبیات برابری می‌کند.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، ۱۲۸اُمین نشست «دگرخند» با موضوع ادبیات آیینی با نگاهی به اشعار و نوشته‌های آیینی شاعران و نویسندگان طنزپرداز و با حضور اکبر کتابدار و عباس احمدی دوشنبه ۳۰ مهرماه در حوزه هنری برگزار شد.
اکبر کتابدار، پژوهشگر و روزنامه‌نگار، در ابتدای این نشس با بیان اینکه برای ورود به موضوعات دینی باید چند نکته را در نظر گرفت، اظهار کرد: طنز اهدافی دارد و در قرآن کریم هم وقتی از تشبیهات، کنایات و استعاره‌ها و تمثیل استفاده می‌شود، می بینیم که به موضوعاتی پرداخته می‌شود که نخست لبخندی بر لب مخاطب بنشیند و همچنین انتقاد سازنده و آموزشی هم داشته باشد.
وی ادامه داد: پرهیز از چند نکته ضروری به نظر می‌رسد. نخست این که شعر آیینی منافاتی با موضوعات دینی و مذهبی نداشته باشد. حقوق مسلمان‌ها را زیر پا نگذارد. کسی را به خنده نگیرد و یا کسی مورد تمسخر و توهین قرار نگیرد. در مثنوی نمونه های زیادی داریم که شوخی هایی خیلی لطیف و ظریف با موضوعات دینی انجام می‌شود. خیلی از شاعران درباره ماه رمضان هم شوخی کرده اند، بدون اینکه توهینی صورت گرفته باشد.
کتابدار با تاکید بر اینکه شعر آیینی را نمیتوان تنها شعر مذهبی دانست، عنوان کرد: آیین های ملی و قومی را می توان زیرمجموعه موضوعی شعر آیینی دانست.
وی همچنین گفت: شعر مذهبی از صدر اسلام وجود داشته است. نخستین شاعری که برای شهدای کربلا شعر گفته، ابواسحاق کسائی است. در عصر صفویه فضا باز می‌شود و همه چیز تغییر می کند و عزاداری برای اباعبدالله‌الحسین(ع) و یارانشان آزاد می‌شود. در همان دوران محتشم کاشانی با شعر خود، دیگر شعرهای عاشورایی را به سایه می‌برد.
این محقق و پژوهشگر تصریح کرد: مطالب طنز آمیز در قرآن کریم هم آمده است. برخی شاعران طنزپرداز امروز نگاه قرآنی دارند و انتقاد سازنده با ایجاد نشاط روحی و در کنارش آموزش را مدنظر قرار داده اند. بسیاری از شاعران طنزپرداز که بیشتر به طنز شناخته شده‌اند، آثار آیینی ارزنده‌ای دارند.
عباس احمدی، شاعر طنزپرداز، نیز با اشاره به اینکه ادبیات آیینی واژه‌ای بود که از دهه ۸۰ وارد ادبیات معاصر شد، اظهار کرد: هر چند پیش از آن هم این ادبیات را داشته‌ایم، اما افرادی مانند محمدعلی مجاهدی سردمدار شکل‌گیری عنوان شعر آیینی بودند.
وی افزود: ادبیات آیینی می‌تواند گستره فراوانی داشته باشد و شامل مناجات، سوگ، مدیحه، مدح، ستایش و آیین های ملی و مذهبی باشد. آن چیزی که در این جلسه مدنظر است، این است که درباره شعر مذهبی صحبت شود.
احمدی درباره درون‌مایه‌های اشعار مذهبی کشور گفت: یک بخش از اشعار مذهبی به شعرهای توصیفی محض اختصاص دارد، شعر عاطفی تغزلی که بعد از انقلاب خیلی استفاده شد نیز بخش دیگری از شعر مذهبی است. دسته سوم هم مربوط به شعرهای ادراکی و معرفتی می‌شود.
این شاعر خاطرنشان کرد: در دهه ۸۰ گسترش عجیبی در رابطه با شعر آیینی و مذهبی داشتیم و مفهوم جدیدی به نام شعر هیئت هم در این میان وارد شد. شعر هیئت باید عوام‌فهم و قابل ارائه در مجلس باشد. در دهه ۸۰ شتابزدگی در انتشار کتاب های شعر مذهبی رخ داد و آثار منتشر شده در آن دوران به تنهایی با حجم تمام شعرهای مذهبی تاریخ ادبیات برابری می‌کند.
احمدی با تاکید بر اینکه شعر آیینی امروز در نوع نگاه و زبان با گذشته متفاوت است، گفت: امروزه در شعر هیئت «بحر طویل» دوباره مرسوم شده است. ترکیب‌بند، ترجیع بند، مسمط، قصیده و قالب‌هایی از این دست هم مرسوم شده‌اند و البته معتقدم احیای این قالب‌های شعری حرکت خوبی است.
وی اظهار داشت: رویکرد طنز به مفاهیم مذهبی، حرکت بر روی لبه تیغ است. باید توجه داشته باشیم که از حد خود و از دایره توحیدی خارج نشود. ابوالفضل زرویی نصرآباد، ناصر فیض و بسیاری از شاعران طنزپرداز امروز، اشعار زیبایی در زمینه آیین‌ها و مذهب دارند.
مدیریت و اجرای این برنامه بر عهده مهدی فرج‌الهی، شاعر و مجری رادیو، بود.
انتهای پیام/
