عدالت، یکی از خواسته‌های درونی و فطری انسان است و هر انسانی به مقتضای فطرت سالم خود از نابرابری و تبعیض بیزاری می‌جوید. هنرمندان کاریکاتوریست آذربایجان شرقی نیز به تازگی با همین دغدغه ازلی و ابدی انسان، نمایشگاه کاریکاتوری در گالری ابوالفضل عالی به راه انداخته‌اند.
نمایشگاه کاریکاتور عدالت
به گزارش شیرین طنز، به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری:
در کتاب نهج البلاغه روایتی آمده است که شخصی از امام علی (ع) پرسید: «عدل یا بخشش، کدام یک برتر است؟» آن حضرت فرمود: «عدالت، هر چیزی را در جای خود می‌نهد، در حالی که بخشش آن را از جای خود خارج می‌سازد. عدالت تدبیر عمومی مردم است، در حالی‌که بخشش گروه خاصی را شامل می‌شود، پس عدالت شریف‌تر و برتر است.»
در آثار فلاسفه نیز می‌توانیم نکات و آراء بسیاری درباره عدالت بخوانیم. ارسطو فیلسوف یونان باستان، عدالت را فضیلت کامل می‌داند و معتقد است که عدل ورزیدن مستلزم به کار بردن تمام فضایل است. برخی فیلسوفان همچون نیچه و ماکیاول نیز به عدالت به آن معنا که مستضعفان از آن یاد می‌کنند، نمی اندیشند و معتقدند باید به دنبال نیرو و قوه بود تا مورد ظلم واقع نشد. همچنین در آثار اندیشمندان و فلاسفه مسلمان نیز عدالت جایگاه ویژه ای دارد، ابن مسکویه معتقد است که عدالت جزئى از فضیلت نیست؛ بلکه خود، تمام فضیلت است. ابوحامد غزالی نیز عدالت را در توازن سه قوّه عاقله، غضبیه و شهویه می داند. خواجه نصیر طوسی هم می گوید: «اجناس فضایل، حکمت، شجاعت، عفت و عدالت است.»
همچنین امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی در کتاب «جنود عقل و جهل» که به تفسیر حدیثی از امام صادق (ع) با همین عنوان، اختصاص دارد، دیدگاه نظری خود را درباره عدل بیان کرده است. ایشان در این کتاب آورده اند: «بدان که عدالت عبارت است از حد وسط بین افراط و تفریط. و آن از امّهات فضایل اخلاقیه است؛ بلکه عدالت مطلقه، تمام فضایل باطنیه و ظاهریه و روحیه و قلبیه و نَفْسیه و جسمیه است».
با همین منوال، می توان بسیار نظر و آراء عمیق و بحث برانگیز از متفکران سراسر گیتی و ادیان مختلف گردآوری کرد و تمام این نکات و نظریات مطرح شده، نشان از اهمیت عدالت در بین انسان‌ها می‌دهد. به این جهت است که در طول تاریخ، هنرمندان بسیاری به ارائه تصویر مدنظر خود از عدالت و یا به نقد نابرابری و نبود عدالت در جوامع دست زده اند و بحث و تبادل نظر پیرامون عدالت، این حلقه مفقوده زندگی بشر، به میان هنرمندان نیز کشیده شده است. هنرهای مختلف نیز در این امر دخیل بوده اند و هر یک به شیوه و به اندازه ظرفیت خود بر این طبل کوفته‌اند.
در این راستا، هنرهای تجسمی، به ویژه کاریکاتور، به دلیل وجه بارز انتقادی که در این نوع هنر وجود دارد، همیشه پیشگام بوده و حتی در برخی جوامع و دوران‌ها، جریان ساز بوده است و یا جریانی را در رسیدن به عدالت مدنظر حمایت کرده و یا با ظلم و جور و نابرابری مبارزه کرده است. هنرمندان نقاش و کاریکاتوریست آذربایجان شرقی نیز از این مقوله مستثنا نبوده‌اند و به تازگی نمایشگاهی از برترین آثار این استان را در گالری ابوالفضل عالی حوزه هنری برپا کرده‌اند.
در این نمایشگاه که عنوان «عدالت» نیز بر تارک آن می‌درخشد، به موضوعاتی همچون نابرابری‌های اقتصادی در کشورهای فقرزده آفریقایی و دیگر کشورها با قالب‌ها و ایده‌های مختلف اشاره شده است. همچنین نقد کاپیتالیسم در نظام‌های غربی و سرمایه‌داری از دیگر مضامینی است که در آثار این نمایشگاه دیده می‌شود.
آثار کاریکاتوریست‌های آذربایجان شرقی بر خلاف تصوری که مخاطبان (به ویژه مخاطبان ساکن مرکز) از آثار هنرمندان شهرستانی دارند، بسیار تاثیرگذار، عمیق و در عین حال با تکنیک های بدیع و خلاقانه ارائه شده‌اند و بار دیگر نشان داده‌اند که هنر و پیام‌های ارزشمندی که در قالب هنر می‌تواند ارائه شود، تنها در تهران وجود ندارد و شهرستان‌های کشور نیز دارای پتانسیل قوی و ارزشمندی از هنرمندان و آثار هنری است.
نقاشی ها و طرح های هنرمندان کاریکاتوریست آذربایجان شرقی که در گالری ابوالفضل عالی برپا شده است، با درون مایه هایی از طنز گروتسک (طنز تلخ) ارائه شده اند و همچون قهوه‌ای می مانند که هر چه در آن شکر حل کنید، باز هم تلخ است. این تصاویر، نه لبخند، که زهرخندی بر لب مخاطب می‌نشاند و به راستی که چه خوب به نقش و رسالت هنری خود عمل می‌کنند.
هنرمندانی همچون داوود دلدار، جابر اسدی، فردین میرزاییان، علی فرید رادپور، مهدیه صباغ کار، مهدی نعلبندی، جلال پیر مرزآباد، ندا تنهایی مقدم، سعید داوری، پریا صبح خیز، رضا شمس، مصطفی حسین نیا، بهناز عبدالله پور، سولماز صباغ کار و سید وحید مصطفوی آثارشان را در این نمایشگاه عرضه کرده‌اند و هر کدام عدالت را از زاویه و منظری نگریسته اند و فریاد زده اند.
این نمایشگاه حاصل فعالیت کارگروه کاریکاتور بخش هنرهای تجسمی حوزه هنری آذربایجان شرقی بوده و در آن تعداد ۴۱ کاریکاتور از ۱۵ هنرمند این استان که اغلب حائز رتبه های برتر در جشنواره های هنری استانی و کشوری هستند. منتخب آثار هنرمندان کاریکاتوریست آذربایجان‌شرقی با عنوان «عدالت»، اول تا سیزدهم تیرماه در گالری ابوالفضل عالی به نمایش درآمده است.
