معرفی مجموعه کاریکلماتور «رفتنت برایم آمد نداشت»/ احمد رضا بهرام پور عمران/مروارید/۱۳۹۶
فیل، سراپا گوش است!
عدول از نُرم نقاشی به گرافیک می انجامد. عدول از روال عادی جمله به کاریکلماتور. مثلاً اگر در نقاشی زیبائی از سیب دستکاری کنیم و برگ را به صورت سروته به سیب بچسبانیم، یک عمل گرافیکی انجام داده ایم. همین طور اگر در یک جمله ساده، جای کلمات را هنرمندانه تغییر دهیم، شوک حاصل از این وارونه سازی به تولید کاریکلماتور می انجامد. مثل بالا رفتن درخت از گربه!
اگر خرده هوشی و سر سوزنی ذوقی داشته باشی، با استفاده از انواع شگردهای دستوری و بدیعی، بازی های مبتکرانه زبانی، می توان کاریکاتوری از کلمات و جملات تحویل مخاطب داد که حرف اول آن طنز آمیز بودن یا اراده مفاهیم طنزآمیز است. با استفاده از صنایع ادبی مانند جناس، ایهام، تضاد و …. تغییر ضرب المثل های رایج،دخالت در ترتیب کلمات قصار، بسته به ذوق و استعداد ذاتی، می توان به کاریکلماتور رسید.
اما شرط اول وفاداری به کشف پرویز شاپور، بکر بودن سوژه و غیرمترقبه بودن معنی آنهاست. پرویز شاپور در دهه پنجاه، به نوعی از طراحی سنجاق قفلی، استخوان ماهی و گربه و تنگ و سوژه های ساده اطراف پرداخت که بر دل نشست. هنوز این اتفاق گرافیکی جا نیفتاده بود که عبارات طنزآمیز ساده ای در کنار طرح های ساده شاپور نوشته شد.
این جملات که در ظاهر بسیار ساده، اما در باطن شیطنت های کلامی را همراه داشت، بلافاصله مقبول طبع مردم صاحب هنر شد و کار به جایی رسید که در شب ششم آن، «شاملو» نام ترکیبی «کاریکلماتور» را بر آن پیشنهادکرد. کاریکلماتور خیلی زود جای خود را در صفحات ادبی بازکرد و پیروان زیادی پیدا کرد.طوری که به ژانری دلپذیر در طنز مکتوب بدل شد.
در آسیب شناسی کاریکلماتور امروز ایران باید گفت: تکرار و رونویسی، بزرگترین آفت این قالب ظریف طنز است. هر دفتر کاریکلماتوری که چاپ و منتشر می شود، به تعداد انگشتان دست، حرف حساب و کاریکلماتور ناب دارد. بقیه جنس دست دوم، تکراری، ناشیانه،دستمالی شده،نامفهوم، ساده انگارانه ،باسمه ای، جوک و لطیفه است.
تازه ترین مجموعه کاریکلماتور«رفتنت برایم آمد نداشت»از سوی انتشارات طنزپرور مروارید تقدیم علاقه مندان شده است. کاری از دوست عزیز طنزپردازم «احمد رضا بهرام پور عمران» مازندرانی اصل. او متولد ۱۳۵۳ ساری است و نامش به اندازه یک کاریکلماتور حرف دارد و چقدر خوب بود که جناب رضا بهرام، امضای احمد عمران یا عمران پوربهرام را برای طنزهایش انتخاب می کرد.
احمدرضا بهرام پور عمران، برای نمایشگاه کتاب امسال، مجموعه کاریکلماتورهایش را در این کتاب جیبی به چاپ رسانده که حاوی اندیشه های والایی در حوزه طنز مکتوب است. او باید طنز را جدی بگیرد. از هزار گنجشک، یکی بلبل می شود. بلبل ها را موقع چاپ شناسایی کند و گنجشک ها را پر دهد تا نام معتبر کاریکلماتور ایران فردا باشد. احمد رضا طنز را می فهمد، به صنایع ادبی واقف است و مفاهیم غیرمترقبه حاصل از همنشینی عمداً نامتناسب کلمات را می شناسد.
او برای کتاب دومش باید سختگیری خاصی از خود نشان دهد. کتاب اول با تمام تجربه های پرفراز و نشیبش قابل قبول است. او برای اینکه پور خلف عمران باشد، حرف تازه در فرم و لحن تازه باید داشته باشد؛ باید به تعداد نام هایش در کتاب های مختلف تکثیر شود.با سپاس از رضا بهرام پور، برای احمد پور عمران موفقیت آرزومندم. لطفاً به چند کاریکلماتور خواندنی از احمد رضا بهرام توجه فرمائید: پیر آیشگاه ، همان خانه سالمندان است/ لاک پشت ها موجودات سردرگمی هستند/ گوسفند ها، سرزده وارد قصابی می شوند/ گل گاوزبان گل زبان نفهمی است/ خیلی از خواننده های بعد از انقلاب، خاج می خوانند/ آدم ناکس همیشه تنهاست/ سلمانی محله همه را سر زنش می کند/ آرمسترانگ، اولین مرد پا به ماه است/ چراغ اول، همان چراغی بود که ادیسون روشن کرد/بند بند زندان درد می کند/بعضی ها در جنگ، دست و پای خود را گم می کنند/ آب رودخانه ها به یک جو نمی رود/ فیل، سراپا گوش است/ مردم گل می خرند، اما دروازه بان ها گل می خورند!/ هرچه لگد به بختم زدم، بیدار نشد.
منبع : روزنامه اطلاعات
