گفت و گویی صمیمانه با «محمد صالح رزم حسینی»، کاریکاتوریست جوان کرمانی
بحمدالله سوژه زیاد است و کار ما راحت!
*از خودتان بگویید که زاده چه سالی و اهل کجای کرمان هستید و چقدر درس خواندید و مشق نوشتید؟
ــ محمد صالح رزم حسینی اهل خود کرمان هستم و متولد ۲۲ شهریور ۱۳۵۸. از نظر تحصیلی هم دیپلم گرافیک از هنرستان هنرهای تجسمی و کارشناسی مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی دارم. و البته با کسب ۴۵ جایزه از جشنوارههای مختلف خارجی و داخلی. دوستان وزارت ارشاد هم لطف کردند و به من نشان درجۀ چهار هنری دادند که معادل فوق دیپلم است و مدارک هم موجود میباشد!
حالا شما حساب کنید با این همه جایزه، فکر کنم بتوانم نماینده مجلسی، عضو شورای شهری چیزی بشوم! البته ما را چه به سیاست؟… به قول کرمانیها : همان خط خطالوی خودمان را بکشیم و به مردم و مسئولین گیر بدهیم، بهتر است.
*از کی متوجه استعداد طراحی و کاریکاتور در خودتان شدید؟ اگر هم که بقیه متوجه شدند و به شما گوشزد کردند، بدون تکبر نام ببرید!
ــ والا سالش یادم نیست، ولی پدر بزرگوارمان گفتند که از همان دوران کودکی بر در و دیوار وجود و هر جایی که سطح صاف و سفیدی بود، نقشی میزدیم. و البته کلاس کاریکاتوری که دوران کودکی و نوجوانی ما نبود و در حقیقت، معلم خصوصی مان مجله «گل آقا» و کارتونیستهای آن بودند.
الحق و الانصاف هم که چه اساتید خوبی بودند که دست مزد نمیگرفتند؛ یعنی ما از روی آثار آنها کپی میکردیم! تا این که خودمان دیگر سری در سرا در آوردیم و اطرافیان و دوستان هم خیلی تشویق مان کردند که مثلاً این کارت عالی بود. و این خیلی به پیشرفت من کمک کرد.
*یک طنزپرداز کارتونیست، دنیا را چطور میبیند؟ کوچکترش کنیم، زندگی و اطراف خودش را؟
ــ یک کارتونیست، از کنار هر موضوعی به راحتی عبور نمیکند؛ یعنی میایستد، صبر میکند و سوژه را کنکاش میکند. حال هر سوژه ای که باشد؛ فرهنگی، سیاسی، هنری، ورزشی و … من معمولاً از کنار هر سوژه ای به راحتی رد نمیشم. فکر میکنم و همان لحظه یا بعدش کاریکاتوری به ذهنم میرسد که باعث میشود حسابی با خودم کلنجار بروم تا اثری خوب از کار در بیاید.
*شما را نصیحت نکردند که دست از این کارهای بی آب و نان بردار و مثل بقیه آدمهای طبیعی، به زندگی ات برس؟!
ــ نه؛ چون بنده و هنر بنده را پذیرفته اند. البته گاهی اوقات ممکن است دلخوری پیش بیاید که بیشتر از طرف سیاسیون است، ولی چه کنیم دیگر؛ ما اینیم!
*به یک کارتونیست، زن میدهند؟!… نمیترسند دخترشان سوژه کاریکاتور و کارتون شود؛ به گونه ای که حاضر شود مهریه اش را ببخشد تا از خیر ترسیم کارتونش بگذرید؟!
ــبه ما که دادند!
اینستاگرام شیرین طنز و تصاویر داغ
*الحمدلله میدانم که این روزها اصلاً از حیث سوژه در مضیقه نیستید و حتی هر روز چند کیلو سوژه طنز هم اضافه میآوردید که روی دست شما باد میکند. چه سوژه هایی را انتخاب میکنید که با مزاج و مزاح شما سازگار باشد؟
ــ دقیقاً با شما موافقم. بله سوژه زیاد است و کار ما راحت، ولی باید سوژه هایی را انتخاب کنم که حرف دل مردم باشد و با مردم ارتباط برقرار کند. چون شما هنرمند هستید و مأموریتی دارید. البته من چند وجهی هستم؛ یعنی هم چهره کار میکنم،هم سوژه. هم برای مطبوعات کار میکنم، هم برای نمایشگاه، هم در شبکههای مجازی فعال هستم و هم برای جشنوارههای خارجی و داخلی کار میکنم. اصولاً بنده آدم اکتیوی هستم!
*تخصص اصلی شما کارتون است یا که کاریکاتور را هم در بر میگیرد؟ خیلی از مردم این دو را مترادف هم میپندارند. تعریفی که از کارتون دارند، همان انیمیشنهایی است که میبینند. مثل کارتون پلنگ صورتی در تلویزیون رنگی!
ــ در اصل، کاریکاتور به کشیدن چهره افراد گفته میشود، ولی وقتی سوژه به این چهره اضافه میشود، کارتون گفته میشود. البته در کل مشکل خاصی ایجاد نمیکند، ولی عموماً مردم به واژه کاریکاتور عادت کردهاند.
*کرمانی ها چقدر اهل طنز هستند؟ برخوردشان با کاریکاتورهای شما چیست؟ لبخند میزنند یا اخم میکنند که زهره تان آب میشود؟!
ــ کرمانیها کلاً علیرغم این که آروم هستند، ولی طنزپردازند و مشکلی با این موضوع ندارم. و البته ناگفته نماند، آثاری که از اینجانب در سطح شهر عرضه شده، دید مردم را کلاً خیلی تغییر داده، که فقط کاریکاتور یا کارتون، خندیدن نیست و حاوی پیام نیز هست.
*شنیدیم وزیر محترم صمت (مهندس رزم حسینی) با شما نسبتی دارند؟ یا شاید هم شما با ایشان نسبتی دارید؟!… نکند استعداد طنزپردازی را از طریق رانت دریافت کردید؟
ــ [خنده]….. بله، ایشان عموی من هستند، و البته خدا را شکر، ما خیلی اهل رانت نیستیم.
*شده که در نقد اوضاع، برایتان شهرام بهرام مطرح نباشد و این روزها سراغ ایشان هم بروید و با جناب وزیر صمت قوم و خویش هم شوخی کنید؟….گوشتان را نخواهند کشید؟!
ــ خب آره تقریباً!….البته ناگفته نماند که مسؤولان باید پاسخگو باشند، و ذات هنر کاریکاتور نقد است. چه خواص، چه عوام. البته وزیر محترم وقتی کرمان استاندار بودند، چندین طرح از ایشان کشیدم که ایشان هم با روی خوش استقبال کردند.
*من یکبار با آقای رزم حسینی وزیر گفت و گو داشتم، ایشان حرفی زد که خیلی به دلم نشست و نشان درک بالای ایشان از طنز و خصوصاً طنزهای انتقادی بود. به من گفتند که اگر من رئیس صدا وسیما میبودم (العیاذ بالله!)؛ امثال برنامه های طنز انتقادی شما را بیشتر میکردم؛ چون جامعه به این جور برنامههای انتقادی نیاز زیاد دارد. شما هم از این حرفها از عمو شنیدید؟
ــ ایشان همیشه از نقد، خبر، گفت و گوی رو در رو، و نقد مسئولین استقبال کردند. اسنادش هم موجود است.
*سبک کار شما در طنز ترسیمی و تصویری چیست؟ از حیث تکنیکی، از چه وسائل و ابزاری استفاده میکنید؟ آثار قلمی کدام یک از کاریکاتوریستهای پیشکسوت را بیشتر دوست دارید و ارتباط میگیرید؟
ــ کاریکاتور یا کارتون سبک خاصی ندارد؛ مثل نقاشی یا خوشنویسی، زیر مجموعه هنرهای تجسمی محسوب میشود. بیشتر با فتوشاپ کار میکنم. خب اساتید زیاد هستند و همه شان برای بنده سرلوحه و سرمشق اند.
آثار محمد صالح رزم حسینی را در اینستاگرام دنبال کنید
* این روزها یک کاریکاتوریست، دنیای کرونا زده را چطور میبیند؟ تا به حال کووید ۱۹ را سوژه کردید؟ نترسیدید از طریق کاریکاتور به شما منتقل شود؟!
ــ بنده توی این مدت که به سالگرد شیوع کرونا نزدیک میشویم، شاید نزدیک به ۸۰ اثر با موضوع کرونا کار کردم که به نظرم یک مجموعۀ عالی و منحصر به فردی خواهد شد. تا نظر دیگران چه باشد.
*الان کارهای شما کجاها ارائه میشود؟ گفتید که جوایز زیادی هم از مسابقات و جشنواره های داخل و خارج دریافت کردید؛ آیا تا به حال نمایشگاهی هم از آثار خود برگزار کردید یا که سرتان به کار خودتان گرم است؟
ــ الان که بیشتر در فضای مجازی فعال هستم. چون راحت تر میشود کار کرد و آثار خود را به نمایش گذاشت. برگزاری نمایشگاه در ایران، دنگ و فنگ زیاد دارد. البته در فضای مجازی هم حواسم به خطوط قرمز هست که رعایت میکنم. و البته در جشنواره و مسابقات کاریکاتور که فعال هستم.
*اگر الان از شما بخواهم که روزنامه اطلاعات را با قدمت بالای آن و ۹۵ ساله شدنش سوژه یک کاریکاتور بکنید، چه میکنید؟ لطفاً با رسم شکل توضیح دهید!
ــ خب کیک تولدی میکشم و شمع عدد ۹۵ را روشن میکنم!…. به همین راحتی!
*خیلی ممنون؛ ولی طنزش کو؟!… اشکال ندارد ، دندان اسب پیشکشی را نمیشمارند. به خصوص که اسب برادرزاده وزیر باشد!
گفتگو از : رضا رفیع در روزنامه اطلاعات
کاریکاتور اثر : محمد کارگر