نگاهی به فرهنگ کتاب و کتابخوانی در ایران در گفتوگو با رضا احسانپور
وقتی قرار بر معرفی رجال سیاسی یا مفاخر هنری در میان نشریات مکتوب و مجازی باشد، حجم اطلاعات منتشر شده از این افراد در فضای مجازی کار را برای هر روزنامهنگاری راحت میکند. برای معرفی شاعر طنزپرداز این شماره، از متن ابتدای مجموعه شعر طنز «خندههای امپراتور» او کمک میگیریم:
«طبق معمول رضا احسانپور هستم. مردادماه ۱۳۶۴ در اصفهان به دنیا آمدم و هنوز از دنیا نرفتهام! متاسفانه لیسانس مهندسی شیمی از دانشگاه صنعتی اصفهان دارم. تا لحظه نگارش این سطور خوشبختانه توانستهام نویسنده (نمایشنامه/ فیلمنامه/ داستان و غیره!)، شاعر، طنزپرداز، گرافیست، روزنامهنگار، بازیگر و کارگردان تئاتر، مجری رادیو و تلویزیون و فعال در حوزه کتاب و رسانه و چیزهای دیگری باشم. (شاید اگر چیزهایی را که نیستم میگفتم کمتر جا میگرفت!) پدر و مادرم را هم خیلی دوست دارم».
در ادامه مصاحبه با این شاعر طنزپرداز را خواهید خواند:
در حال حاضر مشغول چه فعالیتی هستید؟
در حال حاضر خانهنشین هستم. مطالعه میکنم، فیلم میبینم و مینویسم. البته در برنامه «صد در صد» که جمعه شبها بهصورت زنده از شبکه اصفهان پخش میشود، بخش طنزی با عنوان «ویرگول» در قالب استندآپ کمدی اجرا میکنم. تاکنون چهار قسمت از این برنامه پخش شده که علاقهمندان میتوانند بخش‌های مختلف این برنامه را در فضای مجازی مشاهده کنند.
با توجه به گشایش نمایشگاه بین‌المللی کتاب به حوزه تخصصی شما یعنی مکتوبات میپردازیم، استقبال عمومی ازکتابهای شما چگونه بوده است؟
اولین کتابم با نام «چه حرفها»، مجموعه‌ای از غزلهای عاشقانه است که تا امروز به چاپ سوم رسیده. بعد از آن مجموعه شعر طنز «خندههای امپراتور» را منتشر کردم که نقیضهای بر اشعار بیشتر شنیده شده چهار مجموعه شعر آقای فاضل نظری است و بهزودی به چاپ هفتم خواهد رسید. سومین کتابم مجموعه مناجات طنز «چوپان معاصر» است که در عرض یک سال با توجه به استقبال زیاد مخاطبان در آستانه چاپ هفتم قرار دارد. مجموعه نثر طنز «شعریکاتور» آخرین کتاب منتشر شده از من تا قبل از نمایشگاه است. این مجموعه شوخی با شاعران و شعرهای مشهورشان در قالب نثر است.
این‌طور که بهنظر میرسد شما در نمایشگاه کتاب امسال یکی از پرکارترین فعالان اهل قلم هستید. چه کتابهایی را در نمایشگاه برای اولین‌بار عرضه خواهید کرد؟
چهار عنوان کتاب دیگر از من برای اولین‌بار در نمایشگاه کتاب امسال عرضه میشود. مجموعه شعر طنز «من و حافظ» شامل بیش از ۵۰۰ تک‌بیت طنز مشترک با حافظ است که در ۱۲ موضوع مختلف از جمله زیبایی، عشق، ادب و… تقسیمبندی شده است و توسط نشر نون در نمایشگاه امسال عرضه خواهد شد. «یارو» که مجموعه گفتوگوهای طنز همراه تصویرسازی است، توسط نشر قو در اختیار علاقهمندان قرار خواهد گرفت. انتشارات فصل پنجم با دو مجموعه شعر از من به نمایشگاه کتاب میآید. مجموعه شعر طنز «نخند» شامل ۴۰ غزل طنز است و سعی کردهام به هیچ وجه بهسراغ فکاهه نروم. موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را با زبان طنز نقد کردهام. مجموعه شعر «بوی چمدان میدهم» هم اولین مجموعه‌ای از من است که در قالب شعر سپید منتشر میشود.
آیا بهطور کلی برگزاری نمایشگاه کتاب موجب افزایش سرانه مطالعه مردم میشود؟
هرچند برگزاری نمایشگاه کتاب موجب ایجاد شور و شوق در میان مردم بهخصوص اهالی فرهنگ میشود، نباید فراموش کنیم که بازه زمانی ۱۰ روزه در کل سال برای توجه به کتاب بسیار کم است. کاش فکری برای تسهیل توزیع کتاب در شهرهای مختلف شود. متاسفانه خیلی از شهرهای کشور کتابفروشی مناسب ندارند و توزیع مناسبی در شهرهای کوچک نداریم.
بهنظر شما چرا با وجود استقبال مناسبی که سالانه از نمایشگاه کتاب میشود، سرانه مطالعه کشور طبق آمارهایی که توسط نهادهای ذی‌ربط انتشار یافته پایین است؟
آیا حجم مطالعه ملاک خوبی است؟! آیا ممکن نیست فردی با مطالعه یک مطلب کوتاه و تفکر و تعمق درباره آن موضوع، مسیر زندگیاش تغییر کند؟ بهنظرم بیشتر از آنکه حجم مطالعه مهم باشد، مفید بودن مطالعه و روحیه کتابخوانی اهمیت دارد.
چه معیار و ملاکی روحیه کتابخوانی در میان مردم را نشان میدهد؟
رفتار مردم خود بهترین معیار است. برای مثال جامعهای که کتابخوان نیست به شایعهها دامن میزند و آنها را به راحتی باور میکند درحالیکه جامعه کتابخوان، اهل تفکر، تعمق و تحلیل است. بنابراین واکنش و رفتار مردم نسبت به موضوعات و اتفاقات مختلف میتواند معیار خوبی برای این مسئله باشد.
درباره تغییر مکان نمایشگاه کتاب به شهرآفتاب توسط اهل قلم اظهار نظرهای متفاوتی شده و مخالفین و موافقین فراوانی داشته، نظر شما درباره این تغییر مکان و میزان استقبال مردم چیست؟
بهنظرم در مورد مباحث فرهنگی نمیتوان یک نسخه کلی پیچید. به هر حال تغییر مکان نمایشگاه حرکت جدیدی است و مثل هر کار دیگری معایب و مزیتهایی خواهد داشت. ضمن اینکه سال اول معمولا در آزمون و خطا هستیم.
طبیعتا وقتی مسیر نمایشگاه از مرکز شهر دور باشد، مخاطبان خاصتر میشوند. ولی باید به این نکته هم توجه داشت که صرف حضور اقشار مختلف در نمایشگاه کتاب و تنفس در فضای فرهنگی اتفاق خوبی است. پیش از این شاید یک نفر برای هر دلیل دیگری غیر از کتاب به نمایشگاه میآمد ولی شاید همین حضور در فضای فرهنگی و ورق زدن یک کتاب شروع کتابخوانی او شود.
مصاحبه کننده : مهران شکفته
منبع : هفته نامه پنجره – شماره ۲۶۵
