گزارش کارگاه هفتگی توصیف روابط نابرابر قدرت در کارتون انتقادی توسط علی اسدی و الهام دزفولیان در خانه هنرمندان اصفهان
کارگاه ۱۴ آذر خانۀ کاریکاتور به موضوع توصیف روابط قدرت در کارتون انتقادی اختصاص داشت. در ابتدای برنامه، علی اسدی در مورد ویژگی‌های کارتون انتقادی صحبت کرد و به توضیح سه مؤلفۀ مهم آن یعنی قدرت، ایدئولوژی و نقد پرداخت. وی به نقش قدرت در خلق و بازتولید روابط نابرابر اجتماعی اشاره کرد و ویژگی‌های صاحبان(ظلم، ستم، زور، ایجاد محدودیت، تهدیدکردن و…) و فاقدان قدرت(رنج‌کشیدن، مورد ظلم، تعدی و تجاوز قرارگرفتن) را توضیح داد. اسدی سپس به ساز و کار ایدئولوژی در مشروعیت‌بخشی به قدرت اشاره کرد و آن را ابزاری برای ایجاد و حفظ روابط نابرابر قدرت در جامعه دانست که توجیه‌کنندۀ سلطه، نابرابری و نامتقارن‌بودگی روابط قدرت است. در ادامه وی با توضیح ویژگی نقد در کارتون انتقادی، به نقش کارتونیست پرداخت و گفت: کارتونیست ابتدا نابرابری ریز و درشت جامعه را کشف می کند و در جهت رشد آگاهیِ انتقادی مردم، در اثر خود از آن نابرابری ها پرده برداری می کند.
در ادامۀ برنامه، الهام دزفولیان با تأکید بر این نکته که قدرت در ارتباطات کلامی و غیرکلامی نمود پیدا می‌کند، به نقش آن‌ها در تولید و مطالعۀ کارتون انتقادی پرداخت و دو گونۀ مهم ارتباطات کلامی یعنی گفت‌وگو و تک‌گویی را معرفی کرد. وی از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های گفت‌وگو را پذیرش دیگری به عنوان انسانی آگاه و تأثیرگذار دانست و در مقابل در جریان تک‌گویی، او را فاقد این جایگاه دانست و گفت: اگر در جریان گفت‌وگو افراد حضوری پیونددهنده دارند، در تک‌گویی رابطه، رابطه‌ای جداکننده و مبتنی بر سلسه‌مراتب است که افراد را به گروه‌های خودی/غیرخودی و دست و دشمن تقسیم می‌کند. در ادامه دزفولیان با نشان‌دادن نمونه‌های تصویری، به ارائۀ نکاتی در بررسی دیالوگ در کارتون، مطالعۀ قدرت در زبان و پشت زبان(توجه به ارتباطات غیرکلامی و نمود آن مانند زبان بدن،پوشاک، نوع نگاه، فاصله، رنگ و…) پرداخت.
در بخش آخر برنامه، اسدی با نمایش آثار منتخب از کارتون‌های جهان به ارائۀ دسته‌بندی‌ای برای مطالعۀ کاراکترهای حاضر درجریان قدرت پرداخت و درمورد انواع کاراکتر مسلط(صاحبان قدرت) و کاراکتر زیر سلطه (فاقدان قدرت) صحبت کرد.
در جریان بحث همچنین این سوال مهم به بحث گذاشته شد که آیا حضور عامل قدرت در کارتون مخاطب را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد یا حذف او.
عکس و گزارش : محمود رضا صنعتی / خانه کاریکاتور اصفهان
