۱۰۸اُمین نشست دگرخند با موضوع معرفی و بررسی کتاب «گچ‌پژ» دوشنبه ۲ اسفندماه ۱۳۹۵ در سالن اوستا حوزه هنری با حضور دکتر لیلا کردبچه، حسام‌الدین مقامی کیا، محسن رضوانی و با اجرای مهدی فرج‌اللهی برگزار شد.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، در ابتدای این نشست محسن رضوانی – نویسنده کتاب «گچ پژ» درباره چگونگی شکل گیری کتابش گفت: پیش از این، مطالبی را با لحن زبان دوره ناصری در وبلاگم و نشریه سه نقطه منتشر می کردم که جناب آقای ناصر فیض پیشنهاد کردند که آن‌ها را سر و سامانی بدهم تا در قالب کتابی منتشر شود.
وی ادامه داد: نوشته‌ها مربوط به سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ است. اگر قرار باشد تجدید چاپ شود برای چاپ‌های بعدی کتاب در نظر دارم تا تغییراتی در آن بدهم. برای نمونه می‌توانم به موضوع وحدت مخاطب اشاره کنم که در بخش بیشتری از نوشته‌هایم مخاطب شازده است و در گروه کوچکی این طور نیست که فکر می‌کنم بهتر است یکدست بشود. و دیگر اینکه در انتهای کتاب واژه نامه طنزی را تعبیه کنم تا واژگان و اصطلاحاتی را که برای مخاطب امروزی آشنا نیست با زبانی شیرین شرح دهم.
در ادامه برنامه دکتر لیلا کردبچه درباره ویژگی‌های کتاب «گچ پژ» گفت: چهار حرف «گچ پژ» به نوعی و از منظری نماینده زبان فارسی هستند و با توجه به اینکه این کتاب زبانی قدیمی دارد و در آن زبان کاربرد لغات عربی بیشتر هم بوده خود این موضوع نوعی تناقض و موقعیتی طنز آمیز به وجود می آورد. از جمله ویژگی‌های این لحن می‌توان به استفاده از جملات توصیفی، استفاده از جملات دعایی، بی‌پروایی و صراحت در زبان اشاره کرد.
وی اضافه کرد: نثر قاجاری پس از تکلف نثر دوره‌هایی چون تیموری سعی در سادگی داشت و سجع و جناس کمتر در آن دیده می شود که بازی‌های زبانی در این متن نشان می‌دهد نویسنده به مسائل حوزه زبان توجه داشته است. در این مجموعه به مسائل اجتماعی روز هم اشاره شده است. مسائلی همچون شبکه‌های اجتماعی و چیزهایی از این دست.
کردبچه یکی از ویژگی‌های کتاب«گچ پژ» را بینا متنی بودن آن دانست و گفت: مثلا در صفحه ۵۲ در بیتی چنین آمده است:
«اگر ظرف مرا بشکسته لیلی چرا با دیگرانش بود میلی؟» که هم اشاره به آن بیت معروف دارد و هم با دست بردن در اجزای آن به معنای دیگری رسیده است که همین معنای جدید ایجاد طنز می‌کند.
این نویسنده تصریح کرد: نکته دیگر درباره متن این اثر استفاده از واژه‌هایی کاملا امروزی مثل سیگنال، گالینا بلانکا و … در لحنی شبیه دوره ناصری است. پیوند داشتن محتوا با زبان عامه از دیگر ویژگی‌های این اثر است. استفاده از عبارت هایی همچون : قیف آمدن، پرچمت بالاست و…
وی با اشاره به آشنایی زدایی فرا رَوی از زبان معیار یا برجسته سازی و هنجار گریزی در متمایز شدن از خود زبان توضیح داد: در متون دوره قاجار این زبان خودش به نوعی آشنایی زدایی از زبان متکلف و متصنع روزگار پیش از خود بوده و قدمی را به سمت زبان مردم برداشته است. در زبان تازه از جملات کوتاه استفاده شد. مشابه زبان مردم در مقابل زبان قبل از آن که توصیف در توصیف و صفات پی در پی در آن بسیار دیده می شد. نکته جالب دیگر این است که همین زبانی که در کتاب می بینید و به نظر دشوار می آید در روزگار خود زبان تازه ای بوده و و ساده تر از روش پیش از خود است.
کردبچه تاکید کرد: کتاب«گچ پژ» نکات زبانی خوبی دارد. این نویسنده نشان داد چقدر می‌توان در طنز زبان آوری کرد. شگردها و صنایع ادبی متعددی در این اثر استفاده شده است. از جمله می توان به استخدام، تشبیه، حرف گرایی، اغراق و … اشاره کرد.
پس از آن حسام الدین مقامی‌کیا درباره ویژگی‌های کتاب «گچ پژ» گفت: آدم از خواندن این کتاب لذت می‌برد و خواننده را سیراب می‌کند. زبانی که به لحن قجری نزدیک است کاراکتری به ما نمی‌دهد و خود ماجرا در امروز اتفاق می افتد. اما این لحن چند کاربرد اصلی دارد؛ یکی اینکه این بیان صحنه‌های طنز آمیز را با این لحن تشدید می‌کند و امکان کلمه‌سازی به نویسنده می‌دهد. نوع دیگر گفتن اتفاقات متن را بانمک می‌کند.
وی اضافه کرد: ویژگی دیگر این کتاب پرداختن به جزئیات و مصادیق در روایت است که به جذابیت اثر اضافه می کند. همچنین شروع و پایان هر بخش است که نمی‌توان از شروع آن پایانش را پیش بینی کرد و معمولا مخاطب را غافلگیر می کند. شروع هر بخش هم معمولا به گونه‌ای است که برای خواننده کشش ایجاد می‌کند تا انتهایش را بخواند.
در ادامه این نشست عبدالله مقدمی درباره نثر و زبان قجری گفت: شباهت‌های این یادداشت از نظر لحن با یادداشت‌های ناصرالدین شاه بیشتر است تا با مکاتبات اداری آن دوران و لحن شخصی و خصوصی دارد. قائم مقام فراهانی و دهخدا دو چهره تاثیرگذار در ساده شدن زبان مکتوب دوران خود بودند و مرحوم دهخدا تاثیر ویژه‌ای بر این موضوع داشت که خودشان هم تحت تاثیر ادبیات آن روز آذربایجان بودند.
پایان نشست به پرسش و پاسخ گذشت و پس از آن کتاب «گچ پژ» با امضای نویسنده به حاضران تقدیم شد.
کتاب «گچ پژ» مجموعه نثرهای محسن رضوانی با لحنی نزدیک به زبان دوره ناصری است که به تازگی توسط انتشارت سوره مهر و به همت دفتر طنز حوزه هنری در ۱۰۲ صفحه منتشر شده است.
