«انگبین نیشخند و شرنگ نوشخند» جستاری با موضوع طنز در پهنه فارسی دری در افغانستان بوده که به قلم «منیژه باختری» به زیور چاپ آراسته شده است.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «انگبین نیشخند و شرنگ نوشخند» جستاری در باب طنزپردازی در پهنه ادبیات فارسی دری در افغانستان، کتابی است پر محتوا به قلم «منیژه باختری» که از مدتی قبل به زیور چاپ آراسته شده است.
بدون شک این کتاب در نوع خود بی نظیر است و تاکنون در محدوده این سرزمین هرگز کسی اثری در گستره و ابعاد طنز یا Satire چاپ نکرده است.
به زعم اکثر کسانی که از این پژوهش، فیض برده‌اند «انگبین نیشخند و شرنگ نوشخند»، از هر نظر کتابی آکادمیک است و جا دارد که آن را یک اثر استثنایی و مرجع به حساب آورد.
این کتاب با قطع و صحافی بسیار زیبا در ۳۸۲ صفحه از سوی انتشارات «سعید» به نشر رسیده و «رهنورد زریاب» نویسنده معروف بر آن مقدمه و تقریظ نوشته است.
در پیشگفتار مؤلف درباره طنز از زبان «لئوناردو ششا»، صاحب نظر معروف چنین آمده است: درک هیچ چیز دشوارتر از درک طنز نیست و هیچ چیز کشف ناشدنی‌تر از طنز نیست.
همین امر حساسیت این کار سترگ و مفید را می‌رساند و خواننده را ترغیب می‌کند که با دقت، جستارهای مربوط را مرور کند و نکات تازه‌ای بیاموزد. منیژه باختری فرزند «واصف باختری»، شاعر زبده و سرآمد سخن‌سرایان ادبیات فارسی دری در افغانستان است. ضمن اینکه این بانوی صاحب کمال، درایت و فضیلت را از پدر بزرگوارش به ارث برده و با اشاعه تالیف حاضر خدمت شایانی در شناخت و معرفی یکی از سبک‌های ادبی انجام داده است.
باختری در مقدمه این کتاب خود نوشته است: پاسداری از زبان و ادبیات یک کشور آسان نیست، به ویژه هنگامی که این سرزمین با جنگ، بیداد، مهاجرت و تجاوز دست به گریبان است. رشد ادبیات در این جغرافیای قاتل، که قلم‌های قاتل نیز در پی براندازی زبان‌های خالی از دروغ و وجدان‌های شسته از هر پلیدی هستند، دشوارتر از هر دشواری دیگری است.
در چنین جغرافیایی که متن زندگی جنگ و گریز است، زبان و ادبیات حاشیه‌هایی هستند که گاهی از صفحه نیز برون رانده می‌شوند. به باور برخی کارشناسان و نویسنده این کتاب کلّیت طنز معاصر زبان فارسی دری را در افغانستان بیان نمی‌کند.
یکی از مهم‌ترین نقدهایی که به این کتاب وارد می‌شود این است که چند آدرس در آن اشتباهی وارد شده و عمر فعالیت چند آدرس دیگر تمام شده است. جالب این است که هم در افغانستان و هم ایران، این بانوان هستند که در مورد طنز وبلاگی، قلم‌فرسایی می‌کنند.
با منابع اندک و امکانات محدود، قطعا این کتاب نام‌های تمام طنزنویسان افغانستان را در خود ندارد و این در سرزمینی که هنوز کتاب خانه‌های منظم و انتشارات قانونمند وجود ندارند و حق چاپ و باز چاپ (کپی رایت) در کار نیست تا به توان شمار کتاب‌ها و نشریه‌های انتشار یافته را با آمار و ارقام بیان کرد، این نقصان دور از انتظار نیست.
باختری اعتراف می‌کند در مواردی هم نتوانسته به زندگینامه و آثار طنز نویسندگان با وجود تلاش‌های پیگیر دست پیدا کند. این هم گفتنی است که در گزینش نمونه‌ها، نویسنده، بیشتر اصالت طنزها و نه فکر سیاسی- اجتماعی مشخصی در نظر داشته است.
کتاب انگبین نیشخند و شرنگ نوشخند پس از سه سال پژوهش و تحقیق منتشر شد، واضح است که طنز افغانستان در طول سه سال پژوهش نویسنده بالندگی بیشتری یافته، وقتی که این کتاب پس از سه سال به چاپ رسید، مطالب کتاب باید مرور دوباره می‌شد و تازه‌های طنز و طنزنویسان جوانی که تازه در این راه گام برداشته‌اند، معرفی می‌شدند، که جز در موارد اندک به روز رسانی انجام نشده است.
منیژه باختری نویسنده و مدرس دانشگاه که مدتی سفیر افغانستان در نروژ و شمال اروپا بود، یکی از زنان برجسته در حوزه فعالیت‌های ادبی و روزنامه‌نگاری افغانستان است. وی یکی از زنان داستان نویس افغانستان نیز محسوب می‌شود و برخی از داستان‌های وی در نشریات مختلف افغانستان تا کنون منتشر شده است.
باختری اولین زنی بود که از طرف وزارت خارجه افغانستان به عنوان سفیر انتخاب شد.
