معرفی تعدادی از مجلات مستقل طنزآمیز کاغذی

فاطمه تسلیم :

پُرواضح است که تعداد ستون‌های طنز نشریات کاغذی إلی ماشاءالله، بسیار است و روزنامۀ دیواری اطفال دلبند هم باز کنید، به ستون طنز می‌رسید؛ اما مجلات مستقل طنزآمیز کاغذی (کَثَّرَالله‌أَمثالهُم) در حال حاضر، خیلی نیستند و از آنجایی که اغلب مردمان، از احوالات‌شان بی‌خبرند، از همین تریبون فخیمه نام مُهماتشان را برای طالبان اعلام می‌کنیم.

1- مجلۀ طنز و کاریکاتور
این مجله از دی‌ماه سال 1369 در تهران چاپ می‌شود؛ یعنی همسن مجلۀ مرحوم گل‌آقاست و از مجلات قدیمی طنز است و جایزه‌های زیادی هم برده؛ اما بیش از اینکه نشریۀ طنز باشد، نشریۀ کاریکاتور است.
طنز و کاریکاتور نشریه‌ای بود که بدون آگهی چاپ می‌شد و به همین خاطر درآمد آن تنها از طریق فروش نشریه بود که در حاضر این گونه نیست.
مدير مسئول و سردبير طنز و کاریکاتور، جواد عليزاده‌مقدم است و چند نسل طنزپردازان در آن مطلب نوشته‌اند؛ در حال حاضر طنّازانی مثل بهروز فیروزی، مهناز یزدانی، محسن ظریفیان، احسان چراغی، مهدی عسگری و الهام رجبی و غزل کیوان‌فرد در آن قلم می‌زنند.

2-ماهنامۀ سه نقطه
به تعبیر خودشان آخرین مجلۀ طنز فارسی است که حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشرش می‌کند و تكیۀ اصلیش بر طنز مکتوب با گرافیكی خاص است. یعنی در مجلۀ سه‌نقطه، خبری از كاریكاتور و عکس طنزآمیز نیست. محوریت موضوعی این مجله هم بر مسائل فرهنگی و اجتماعی است و صراحتاً به موضوعات سیاسی نمی‌پردازد؛ اما معلوم نیست چرا مسعود بهنود به آن علاقه دارد.
اغلب طنزنویسان مشهور زندۀ داخلِ ایران مثل ابوالفضل زرویی نصرآباد، سعید بیابانکی، اسماعیل امینی، ناصر فیض، رضا رفیع، سعید طلایی، رضا احسان‌پور و محمدرضا عالی‌پیام و… در آن قلم و قدم زده و می‌زنند. سردبیر یا رئیس شورای نویسندگان، امید مهدی‌نژاد و محسن مؤمنی‌شریف، مدیر مسئول آن است. تا حالا شماره‌های صفر، نیم، یک و دو آن از تنور درآمده است. سایت یا وبلاگ هم ندارد.
این مجله گران‌ترین مجلۀ طنز فارسی هست که با پول یک شماره‌اش می‌شود یک رمان، مجموعه داستان یا شعر و حتی 5،4 تا رانی خرید!

3-ماهنامۀ طنز و کارتون خط‍‌خطی
خط‌خطی از فروردین 1390 منتشر شده و تخصصش بیشتر کاریکاتور است اما از طنز نوشتاری هم خالی نیست. طنزپردازان و کاریکاتوریست­هایی محمدعلی رمضان‌پور، پدرام سعیدی، سعید صادقی، مهدی فرج‌اللهی و… هم با آن همکاری داشته‌اند. تاکنون 46 شمارۀ خط‌خطی منتشر شده است و بر موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تکیه دارد. این ماهنامه کلی جایزۀ مطبوعاتی هم برده و سردبیرش امین مؤیدی است. سایتی به نشانی http://www.khatkhati.ir/ هم دارند که می‌توان آخرین اخبار و اطلاعات را از آنجا پیگیری کرد.

4-روزنامۀ فکاهی وقایع تهرانیه
وقایع تهرانیه یا به قول خودشان «روزنامۀدوزاری» تنها مجلۀ رایگان طنز است و سازمان شهرداری تهران آن را از 18بهمن 1393 منتشر کرد. موضوعش هم چنان که از نامش پیداست دربارۀ ترافیک و آلودگی و محیط زیست تهران است و به شرطی که عضو سایت مربوطه شوید، شماره‌هایش از طریق نت، قابل دانلود است!
روزنامۀ تک‌صفحه‌ای «وقایع تهرانیه» بیش از صد شماره است که منتشر می‌‌شود و به این دلیل که با قطع مترویی و ویژۀ توزیع رایگان در مترو و اتوبوس‌های بی‌.آر‌.تی است، شاید بتوان آن را اولین «روزنامۀ مترویی ایران» دانست. شهرام گیل‌آبادی، مدیرمسئول روزنامۀ وقایع تهرانیه و رضا ساکی هم سردبیر آن است و مطالب آن را جمعی از شعرا و نویسندگانی می‌نویسند که خواسته‌اند نامشان فاش نشود!

5-ماهنامۀ طنز و کاریکاتور بچۀ مشد
به گفتۀ خودشان اولین ماهنامۀ طنز(پس از انقلاب) خارج از پایتخت با توزیع سراسری است. این نشریه سال 1382 تأسیس و تاکنون بیش از هفتاد شمارۀ آن منتشر شده است. با وجود اینکه این مجله در مشهد چاپ می‌شود حوزۀ آن مسائل شهر مشهد نیست و نگاهی سراسری دارد. البته پروندۀ موضوعی هم داشته‌اند.
محتوای آزاد مجله باعث جذب و معرفی بسیاری از طنزپردازان مثل قاسم رفیعا، سید‌‌ محمد‌‌ حسین نوربخش، مجید رحمانی‌صانع، سامان فیروزی، فرهاد ناجی، علیرضا کاردار، حسین جعفری، امیرحسین خوش‌حال، حسین ناژفر و… شده است.
مدیر مسئول بچۀ مشد در حال حاضر فاطمه شادلو و سردبیر آن حسین جعفری است. سایتی به آدرس http://www.bachemashad.com/ دارند.

6-خُم‌پاره
نشریۀ طنز خم پاره در زادگاه عبید زاکانی و دهخدا، یعنی قزوین، منتشر می‌شود و چهار ماهه است! همچنین اولین و تنها نشریه طنز در حوزۀ هنر و ادب پایداری و دفاع مقدس است. البته قبل‌ترها، حدود سال 1386، نشریه‌ای در اصفهان چاپ می‌شد به نام «هابیل» که در حیطۀ مسائل جنگ و ادبیات پایداری بود و لحن طنزآمیزی دربارۀ همه چیز داشت و مطالب مستقل طنزآمیز هم در آن چاپ می‌شد.
از سرنوشت مجلۀ مذکور اطلاعی در دست نیست.

7-هفته‌نامۀ بزنگاه
هفته‌‌نامۀ طنز وکاریکاتور بزنگاه که در حال جاضر به صورت دوهفته‌نامه چاپ می‌شود، قصد خود را نشان‌دادن «نقاط کور و مبهم معضلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی» بیان کرده و قرار است با«اسلام رفاه و تجمل، اسلام التقاط، اسلام سازش و فرومایگی، اسلام مرفهین بی‌درد و در یک کلمه «اسلام آمریکایی»سرشاخ شود! مدیرمسئولی و سردبیر این مجله مازیار بیژنی است که پیش از این سردبیری نشریۀ طنز و کاریکاتور «کشیده» و همچنین مدیریت سایت کاریکاتور «روز کارتون» را بعهده داشته است. صفحه‌بندی و قطع «بزنگاه» هم کاملاً شبیه یک روزنامه است و با محتوا و هدفش همخوانی دارد.
تا کنون بیش از 10شماره از بزنگاه منتشر شده است. برخی از کسانی که با این نشریه همکاری می‌کنند، افرادی مثل سعید سلیما‌ن‌پور، رضا احسانپور، سید محمدجواد طاهری، احسان آهنی، محمدحسین اکبری، علیرضا پاکروان، معصومه پاکروان، فرزاد جهان‌بانی، مسعود دانش‌منش، مهدی دیبانژاد، سید مهدی طیار، رضا عیوضی، شاهین کلانتری، سید محمدرضا میرشاولد، رسول نادری، حمیدرضا نیازی و… هستند.
آدرس سایتشان همhttp://sarebezangah.com/ است.

8-دولخ
مجلۀ طنز ولایت کرمان است. دولخ در زبان کرمانی به معنی گردوخاک است. ریز اطلاعاتش را نمی دانیم اما از سال 1385 منتشر می‌شد و برخی طنزپردازان کرمانی مثل علی میرافضلی و روح‌الله احمدی جوپاری در آن قلم می‌زده‌اند. از سرنوشتش بی‌‌خبریم.
×××
بعضی نشریات هم هستند که نیمه جدی-نیمه طنزند مثل هفته‌نامۀ کرگدن. هفته‌نامۀ «کرگدن» با سردبیری سیدعلی میرفتاح و شعار «جدل و هزل درباره فرهنگ و هنر و اجتماع و کمی سیاست» هر سه‌شنبه در روزنامۀ اعتماد منتشر می‌شود. ماهنامۀ «چلچراغ» هم در همین حیطه می‌گنجد. البته ضمیمۀ طنز مجلات هم اندک نبوده‌اند؛ مثل ماهنامۀ «اصفهان نیمروز» که ضمیمۀ روزنامۀ صبح اصفهان است، هفته‌نامۀ «نسل سوم» که ضمیمۀ همشهری بود یا ضمیمۀ روزنامۀ جوان یا هفته‌نامۀ پنجره.
اولین ضمیمۀ طنز و کاریکاتور خوزستان هم به نام «کاکو» هم تازه از تنور بیرون اومده و یکی از کاریکاتوریست‌هایش، مهسا کوثرزاده است.
دوهفته‌نامۀ «بُعد پنجم» هم در محدودۀ محلی شهرستان جهرم چاپ می‌شود.