گفتگوی اختصاصی سایت شیرین طنز با مسعود مرعشی، طنزپرداز
• شما کسی به نام مسعود مرعشی می شناسید؟ اگه میشناسید معرفی کنید.
-یک عدد دانه درشت و مجلسی اش را می شناسم اما برای اینکه دست زیاد نشود، معرفی اش نمی کنم.
• به عنوان دبیر سرویس خط خطی و سردبیر بی قانون چقدر تفاوت بین نوع طنز این دو نشریه می‌بینید؟
– من چند سالی به عنوان عضو شورای سیاستگذاری و دبیر بخش های ورزش و فرهنگ و هنر در خط خطی و به عنوان سردبیر در بی قانون مشغول بودم اما در حال حاضر فقط روی بی قانون متمرکزم. هر دوی این جاها برای من بسیار دوست داشتنی بوده اند بنابرین شاید نتوانم قضاوت درستی داشته باشم.
• در سردبیری هم بی قانون هستید؟
– در سردبیری باید بسیار قانونمند باشید چون اگر بی قانون باشید سنگ روی سنگ بند نمی شود و طبیعتاً شما نمی توانید محصول خوبی تولید کنید و آبرویتان خواهد رفت. از طرفی شما با طیف هنرمند و نویسنده طرف هستید که بسیار حساس تر از بقیه مردمند و نمی شود در تعامل با آنها با قانون سلب و نظم پادگانی برخورد کرد. یک جورهایی در عین قانونمندی باید بی قانون باشی و در عین بی قانونی قانونمند! به خصوص وقتی می خواهی روزانه ۴ صفحه طنز و کاریکاتور منتشر کنی.
• اگر بفهمید خدای نکرده قرار است آخرین طنزتان منتشر شود، سیاسی می نویسید یا اجتماعی؟
– فکر کنم در شرایطی که شما می فرمایید منطقی تر است که به جای طنز، وصیت نامه بنویسم.
• شما با خطی به نام خط قرمز آشنا هستین؟
-شما یه تکه از پوست و گوشت من رو ببینید، متوجه می شوید که با خطوط قرمز در هم آمیخته شده. ۱۶ سال است که طنز نوشته ام و در همه ی این سالها تلاشم بر این بوده که خطوط قرمز را رد نکنم. البته از طرفی تلاش برای پانگذاشتن روی خطوط قرمز دلیل نشده که من و همکارانم فوبیای خط قرمز داشته باشیم. تلاش کرده ایم از تمام ظرفیت های قانونی و دموکراتیک استفاده کنیم که نقدهایمان را بیان کنیم که به امید خدا جامعه بهتری داشته باشیم.
• در زندگی حرفه ای بن بست هم داشتین؟
– خدا رو شکر هر جا که دیواری جلوی روی من بوده که بن بست به نظر می رسیده، باعث شده که تلاش و توکلم را بیشتر کنم و بالای دیوار بن بست افق جدیدتری جلوی دیدم باز شده.
• مردم بیشتر طنز تصویری (کاریکاتور) دوست دارند یا طنز مکتوب؟
-مخاطب روزنامه هر دو را دوست دارند و سلیقه ها متفاوت است، ممکن است کسی کاریکاتور و کارتون را بیشتر دوست داشته باشد و یکی دیگر طنز را. اما در مخاطبان فضای مجازی میل افراطی به مینیمالیسم و انتقال سریع پیام وجود دارد. بنابرین طنزهای کوتاه دو سه خطی و کاریکاتورها بیشتر از طنزهای بلند دست به دست می شوند.
• در حال حاضر طنزهایتان در کدام نشریات و سایت ها منتشر می شود؟
– با توجه به مسئولیتی که در بی قانون دارم، فرصت و تمرکز طنز بلند نوشتن ندارم. هر از گاهی در بی قانون می نویسم و قبل از عید هم چند ماهی برای چیزنا نوشتم که گویا قرار است دوباره این سایت طنز فعال شود.
• تا کی می خواهید طنز بنویسید؟
– تا موقعی که مخاطب داشته باشم و طرفداران طنزهایم بیشتر از مخالفانش باشند.
• تا حالا از طنزنویسی خسته شده اید؟
– بله. زیاد پیش می آید. در ایران اکثر شاغلان معتقدند که کار آنها بعد از کار در معدن سخت ترین کارهاست. ما طنزنویس ها هم از این ماجرا مستثنی نیستیم.
• درباره ی کتاب سفید نمائی و تدلیس خصوصی؟
-کتاب سفیدنمایی طنزهای مطبوعاتی من از سال ۹۱ تا خرداد ۹۲ و کتاب تدلیس خصوصی طنزهای بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم است. ما در ایران کتاب طنز خیلی کم داریم. شما حتی وقتی به کتابفروشی های بزرگ و مطرح پایتخت سر می زنید، مشاهده می کنید که اغلب قفسه مجزایی برای کتب طنز در نظر گرفته نشده و یا اگر قفسه ای هم وجود دارد، بسیار حقیرانه است. به همین علت طنزنویسان و ناشران ما باید تلاش بیشتری برای انتشار کتب طنز داشته باشند.
وقتی من و دوستانی مثل آیدین سیارسریع کتاب هایمان را به ناشر دادیم، بعضی از دوستان طنزنویس می گفتند که بهتر است طنزهایی که در مطبوعات منتشر نشده را کتاب کنید تا استقبال بیشتری بشود. اما ما دنبال چیز دیگری بودیم؛ چون خودمان هنگام روزانه نویسی، به معدود کتاب هایی که قبل از ما در این زمینه چاپ شده بود، رجوع می کردیم؛ احساس کردیم که با این کار ما برای طنزنویس های جوانتر و کسانی که دوست دارند بخشی از تاریخ معاصرمان را به زبان طنز مرور کنند، منبع مناسبی آماده می شود. توجه داشته باشید که آرشیو مطبوعات ما بسیار ضعیف است و شما حتی در اینترنت هم نمی توانید آرشیو مناسب و کاملی از نشریات سه چهار سال پیش پیدا کنید.
•درباره کتاب استاتوس باز؟
-کتاب «استاتوس باز» گردآوری شوخ طبعی های ایرانی ها در فضای مجازی است. روزانه حجم بالایی طنز و هزل و هجو توسط فارسی زبانان تولید می شود که به نظرم نباید از کنار آنها ساده گذشت.
از یک طرف روانشناسان و جامعه شناسان می توانند با بررسی این شوخی ها تحلیل های نابی از جامعه امروز ایرانی و نسل های جدید ارائه بدهند. از طرف دیگر، طنزپردازان می توانند روش های خنداندن با کوتاهترین جملات را مرور کنند و نبض مخاطب را در دست بگیرند. بقیه مخاطبان هم می توانند بخوانند و بخندند؛ تا لحظاتی از استرس های روزانه شان خلاص شوند.
من در زمانی شروع به جمع آوری این کتاب کردم که فیلترینگ در ایران بسیار شدید و سرعت اینترنت پایین بود. بعد از مدتی مهرداد نعیمی یکی از طنزنویس های خوب کشورمان هم به کمکم آمد. ساعات زیادی صرف گشتن در صفحات نویسنده ها و طنزنویس ها و بقیه مردم می شد تا یک سری استاتوس بانمک و در عین حال قابل چاپ انتخاب شود و بعد من هر ماه از بین چند صد استاتوس، تعدادی را برای اضافه شدن به مجموعه انتخاب می کردم. بعد از مدتی وایبر و بعد از آن تلگرام فراگیر شدند و جملات شوخ طبعانه بسیار راحت تر توسط مردم دیده می شود.
• خواندن مطالب طنز از لحاظ روانی چه تأثیری روی مخاطب داره؟
-خنده با کاهش کورتیزول، افزایش هموگلوبین، افزایش فعالیت سلول‌های کاهنده درد و افزایش سیتوکنین دستگاه ایمنی را تقویت می‌کند. وقتی شخصی می‌خندد وجودش از احساساتی مثل آسودگی، گرما، رهایی و سرحالی آکنده می‌شود و اینها همان احساساتی هستند که دربردارنده مفهوم کلی سلامتند. (این ها را از یک مقاله علمی کش رفتم!)
• چطور به فکرتون رسید با وزیر امور خارجه مصاحبه کنید؟ بهترین مصاحبه طنزی که تا به امروز انجام دادید با چه کسی بوده و چرا؟
– خیلی فکر خاصی نمی خواست، به هر حال آقای ظریف یکی از چهره های محبوب ایران هستند که سال گذشته در کل جهان توجه ها را به خود جلب کرده بودند و تا جایی که می دانم صدها رسانه این درخواست را داشتند که با ایشان برای عید مصاحبه کنند. از بین درخواست کنندگان با درخواست حدود ده رسانه موافقت شد و ما خوشحالیم که با عملکرد یک سال و نیمه خود توانستیم جزو رسانه های منتخب باشیم.
خب قبل از این ماجرا زیاد به گوشمان رسیده بود که مسئولان وزارت خارجه به بی قانون لطف دارند و هر از گاهی بخصوص وقتی طنز و طرحی راجع به مذاکرات دارد، آن را رصد می کنند. این موضوع ما را مشتاق تر می کرد. هر چند گفت و گو با ایشان بسیار سخت بود چون به خاطر مسئولیتشان بسیار جدی و دیپلماتیک به سوالات ما پاسخ می دادند.
بهترین گفت و گوهای طنزم با حسین رضازاده و اندیشه فولادوند بوده. در اولین سالهای دهه هشتاد با حسین رضازاده که بعد از اولین قهرمانی های جهانی اش بسیار محبوب بود، برای مجله طنز و کاریکاتور مصاحبه کردم. پاسخ های رضازاده به سوالات طنزآمیزی که طراحی کرده بودم بسیار بانمک از آب درآمد و آقای جواد علیزاده مدیرمسئول نشریه من را خیلی تشویق کردند و چند برابر حق التحریر مرسوم آن نشریه را به من دادند که برایم شیرینی خاصی داشت.
• بالاترین مسئولی که تا حالا با اون شوخی کردین کی بوده؟
– با رئیس جمهورها زیاد شوخی کرده ایم.
• فقط از طریق طنزنویسی کسب درامد می کنید؟
– طی ۱۵ سال اخیر من گاهی از طریق طنزنویسی گاهی از طریق کارهای مطبوعاتی غیر طنز، گاهی از طریق رشته دانشگاهی ام معماری و شهرسازی و گاهی از طریق مدیریت و گاهی به وسیله فیلمنامه نویسی کسب درآمد کرده ام. خیلی ها به خاطر این شاخه و آن شاخه پریدن من را دعوا می کنند.
• اگر نکته ای هست بفرمائید؟
– ممنون از شما و سایت شیرین طنز که جزو معدود سایت های فعال طنز کشور است. امیدوارم هر روز پر انرژی تر از قبل به مسیرتان ادامه بدید.
سید علی روح الامین – شیرین طنز – خرداد ۹۵
