menu
shuffle search add person
انصراف
cancel

شیرین طنز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

keyboard_double_arrow_left keyboard_double_arrow_right

پیشنهاد
شگفت انگیز

بزن بریم

بیخیال

فلسفه و منشأ ضرب‌المثل “رو که نیست سنگ پای قزوینه”

هیچ ضرب‌المثلی بدون منشأ و مأخذ نیست، ضرب‌المثل‌ها ابزاری مؤثر در رساندن و فهماندن بهتر و دقیق‌تر نیات عامه بوده که عبارت «رو که نیست سنگ پای قزوینه» از جمله این ضرب‌المثل‌هاست.

به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرگزاری فارس از قزوین، زبان شیرین فارسی از جمله غنی‌ترین زبان‌هایی است که از دیرباز مهد ادب بوده و تاریخ ادبیاتش مملو از داستان‌ها، حکایات، کنایه‌ها و ضرب‌المثل‌های شیرین و در خور توجه است.

قزوین نیز به عنوان یکی از استان‌های کشور با داشتن پیشینه تاریخی غنی در زمینه‌های مختلف به ویژه در ادبیات کهن ایران همواره در کانون توجه ادیبان و اساتید حوزه شعر و ادبیات قرار داشته و ریشه و منشأ بسیاری از حکایات و ضرب‌المثل‌های ایران را به این شهر نسبت می‌دهند، شهری که از آن چهره‌ها و شخصیت‌هایی همچون عبید زاکانی درخشان‌ترین چهره طنز کهن فارسی و دهخدا آغازگر طنز امروز ایران از این شهر برخاسته‌اند.

همچنین «دخو» که در لطیفه‌ و بذله‌گویی به حکایات ملانصرالدینی نزدیک است از اهالی قزوین بوده و همین موارد و سبقه ما را مجبور می‌کند که قزوین را جزو یکی از لطیفه خیزترین مناطق ایران بدانیم.

در این نگارش قصد داریم به یکی از ضرب‌المثل‌های معروف که رویکرد قزوینی دارد و با اسم شهر قزوین عجین شده بپردازیم، عبارت «رو که نیست سنگ پای قزوینه» از جمله این ضرب‌المثل‌هاست که برخی آن را به عنوان کنایه نیز به‌کار می‌برند.

اما ابتدا باید به این نکته اشاره کنیم که اکثر ضرب‌المثل‌ها از دل زندگی مردم پدید آمده و با جامعه پیوند ناگسستنی دارد، جملات قصار و کوتاهی که زاییده اندیشه مردم ساده و میراثی از غنای معنوی نسل‌های گذشته است و سینه به سینه و دهان به دهان به ما رسیده و آیندگان را همچون ما با سنت و آداب نیاکان‌ آشنا می‌کند.

ناگفته نماند هیچ ضرب‌المثلی بدون منشأ و مأخذ نیست، حکایات و ضرب‌المثل‌ها همواره ابزاری مؤثر در رساندن و فهماندن بهتر و دقیق‌تر نیات عامه به همدیگر بوده به طوری که با گفتن یک ضرب‌المثلی اصل سخن را به طرف مقابل می‌رساندند.

با این وجود به دلیل اینکه اکثر ضرب‌المثل‌ها به صورت شفاهی به نسل امروزی رسیده بیشتر آن از یادها رفته‌اند، به جز تعدادی که کاربردی‌تر بوده و از ریشه محکمی ‌برخوردار بوده‌اند، همین تعداد نیز ممکن است در طول تاریخ کمی دستخوش تحریف و تغییر شده‌اند.

اینکه نخستین ضرب‌المثل از چه زمانی و در کجا و توسط چه کسی به وجود آمده است اطلاعات چندانی در دسترس نیست اما باید اذعان کرد که زیبایی و دلنشینی آن‌ها و تأثیر شگرف‌شان در بخش‌های مختلف زندگی موجب شده این جمله‌های کوتاه و پرمغز حتی در زمان حال نیز در گفت‌وشنودها و محاوره‌ها بر زبان مردم جاری شود.

سنگ پا

و اما عبارت «رو که نیست سنگ پای قزوینه» است.

در این گزارش سعی کرده‌ایم فلسفه و منشأ وجود این ضرب‌المثل را ریشه‌یابی کنیم، به همین منظور به سراغ تنی چند مسئولان رفته و درباره این موضوع گزارشی تهیه کردیم که از منظرتان می‌گذرد.

* کنایه «رو نیست، سنگ پای قزوینه» ریشه تاریخی ضعیفی دارد

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین با اشاره به عبارت «رو نیست، سنگ پای قزوینه» در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قزوین اظهار کرد: این عبارت ضرب‌المثل نیست بلکه یک اصطلاح کنایه‌ای بوده که جنبه ضرب‌المثل ندارد ضمن اینکه ریشه تاریخی آن نیز ضعیف است.

محمدعلی حضرتی با بیان اینکه این عبارت معنی کنایه و طنز دارد و کنایه‌ از پررویی و لج‌بازی است، گفت: عبارت «رو نیست، سنگ پای قزوینه» از لحاظ جغرافیایی هیچ ربطی به قزوین ندارد چراکه این عبارت به شهرهای نزدیک‌تر از قزوین به سنگ‌های آذرین مانند دماوند و همدان بیشتر صدق می‌کند.

* سنگ پا در طب امروز به اثبات رسیده است

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین نیز در ادامه می‌گوید: سنگ پا در اقلیم قزوین رشته کوه البرز بوده که دارای گسل‌های فراوانی است.

آرش ضیاء‌آبادی افزود: «سنگ پا» نیز نوعی سنگ آذرین بوده و از سرد شدن گدازه‌های آتشفشانی شکل می‌گیرد، این سنگ هنگام سرد شدن از خود گازی منتشر می‌کند که سبب ‌سوراخ شدن آن می‌شود.

وی با اشاره به عبارت «رو نیست، سنگ پای قزوینه»، اضافه کرد: ضرب‌المثل در فرهنگ و آداب و سنن و گفتمان محاوره‌ای بوده که این عبارت کنایه به شمار می‌رود.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین با اشاره به فواید درمانی سنگ پا تصریح کرد: سنگ پا مانند ماساژور بوده که هم‌اکنون وجود دارد و به تبعه آن در طب امروز به اثبات رسیده است، هر جایی که حرکت می‌کند و در اصل رکود ندارد زندگی بهتر در آن جاری می‌شود.

اما یکی دیگر از فواید سنگ پا زدودن پینه و پوست خشک پا است که در این باره اکرم بهشتی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان قزوین در مورد مضرات و معایب استفاده از این نوع سنگ می‌گوید: استفاده از سنگ پای طبی هر دو هفته و یا ماهی یکبار می‌تواند به برطرف شدن پوسته‌ها کمک کند البته بهتر است قبل و بعد از استفاده از سنگ پا، کف پا چرب شود.

بهشتی در مورد استفاده از سنگ پاهای قدیمی و سنتی یادآور شد: به دلیل اینکه خلل و فرج فراوان دارد، لازم است حتماً بعد از هر استفاده، شسته و خشک شده و در محیط خشک نگهداری شود.

وی با بیان اینکه سنگ پا یک وسیله شخصی است و نباید توسط چند نفر استفاده شود، ادامه داد: نگهداری سنگ پا در محیط گرم و مرطوب مثل حمام می‌تواند سبب رشد میکروب روی آن شود.

* سنگ پا موجب تمدد اعصاب می‌شود

مدرس گیاهان دارویی در جهاد دانشگاهی قزوین نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قزوین اظهار کرد: قزوین به دلیل سابقه تاریخی که دارد از بازارهای گسترده قدیمی برخوردار بوده و در حال نیز در آن انواع گیاهان دارویی و درمانی از جمله گل‌گاوزبان، «سنگ پا» یافته می‌شود.

سیدعلی هاشمیان با بیان اینکه سنگ پا در شهر قزوین و روستاهای نزدیک آن وجود ندارد، ادامه داد: نهایت این سنگ در آبگرم آوج و همدان وجود دارد.

وی با بیان اینکه «سنگ پا» در کوه‌ها و رشته‌ کوه‌های بین استان قزوین به وجود می‌آید، افزود: محل تولید سنگ پا در همدان است.

مدرس گیاهان دارویی در جهاد دانشگاهی قزوین بیان کرد: سنگ‌های بدون شکل و آتش‌فشانی وجود دارد که مردمان قدیم آن‌ها را می‌تراشیدند و چون محل عرضه این سنگ‌ها در قزوین بوده به «سنگ پای قزوین» معروف شده است.

هاشمیان در پاسخ به این پرسش که آیا «سنگ پا» انسولین خون را تنظیم می‌کند، صحیح است یا خیر؟ یادآور شد: این مقوله امروزه در حد تئوری بوده و هنوز ثابت نشده است.

مدرس گیاهان دارویی در جهاد دانشگاهی قزوین با اشاره به کتاب «حمام درمانی» نوشته پروانه سلطانی عنوان کرد: سنگ پا به دلیل اینکه در حمام لطافت ایجاد می‌کند موجب آسان‌تر شدن جریان خون نیز می‌شود، همچنین در جریان خون یک نظم ایجاد کرده که یک نوع حالت درمانی دارد و موجب تمدد اعصاب می‌شود.

* سنگ پا انسولین خون را تنظیم نمی‌کند

در این بین با گذری به فضای مجازی مرتبط با مسائل پزشکی و بهداشت می‌توان تا حدودی فهمید که بیشترین مقدار انسولین در پاشنه پا وجود دارد، موضوعی که برای صحت و سقم آن پیش یکی از متخصصان غدد رفتیم و این مطلب را از زبان ایشان جویا شدیم.

عبدالله دیدبان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه انسولین در پا زیاد نیست، اظهار کرد: سنگ پا در طب نوین جایگاهی برای درمان ندارد و بیشتر در خون گردش می‌کند.

وی افزود: وقتی انسولین از لوزالمعده ترشح می‌‌شود، وارد خون شده و در آن گردش می‌کند بنابراین نمی‌تواند گفت خون در یک جای بدن غلظت بیشتر دارد.

* سخن پایانی…

بنابر این گزارش عبارت «سنگ پا» را می‌توان از زوایای دیگر به ویژه از بُعد طنزپردازی نگاه کرد و مورد بررسی قرار داد، از این بُعد که جسمی است سیاه و به ظاهر خشن و زُمخت که باعث پاکی و پاکیزگی می‌شود، در حالی که پاکی به ارمغان می‌آورد، قلقلک هم می‌دهد.

از طرفی کسی که پاهایش تمیز باشد، می‌تواند با خیال راحت در محافل جورابش را در بیاورد، پس نتیجه می‌گیریم که سنگ پا با همه روسیاهی که دارد، می‌تواند رو سفیدی را هم به ارمغان بیاورد.

همچنین می‌توان گفت سنگ پا مختص استان قزوین نبوده و نیست بلکه با توجه به موقعیتی که این استان از گذشته تا‌کنون داشته به سنگ پای قزوین معروف شده است.

امید است، با مطالعه و بررسی منابع و مأخذ معتبر اطلاعات دقیق برای آگاهی بهتر مردم از سنت‌ها و تجربه‌ها گذشته به نسل امروز پیدا شود تا برخی اطلاعات غیرموثق وارد ادبیات و تاریخ این سرزمین نشود.

گزارش از نرگس بهرامیان

chatنظرات شما

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اپلیکیشن کبریت کم خطر