روزنامه محلی زاهدان در سرمقاله روز دوشنبه31 فروردین 94 خود به قلم محمد تقی رخشانی مدیر مسوول و صاحب امتیاز این روزنامه مطلبی با عنوان ‘طنز اجتماعی و آستانه تحمل مخاطبان’منتشر کرده است.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از ایرنا، دکتر محمدتقی رخشانی در این سرمقاله نوشته است: به نظر می رسد از اولین باری که پای آدم لغزید و زمین خورد و حوا قاه قاه خندید طنز به وجود آمد. به تعبیر دیگر قدمت طنز به قدمت انسان است و اتفاقاً یکی از طنزپردازترین مردمان جهان ایرانی ها هستند. در کنکاش علت این طنازی نیستیم اما هر چقدر که در تاریخ ایران پیش برویم رد و نشان طنز را گم نمی کنیم چه در پیش از اسلام و چه پس از اسلام همواره طنز در جامعه ایران جاری و ساری بوده است. از بیهقی و حافظ گرفته تا عبید زاکانی و کیومرث صابری طنز دستمایه بیان سختی های اجتماعی بوده است. هنوز هم در متن جامعه طنز طرفداران خود را دارد و لبخند و تعمق را به چهره و فکر آدم ها می آورد و کسی هم دلخور نمی شود.
اما در فضای عمومی یعنی رسانه ها شرایط دیگری حاکم است نمی توان با قومیت، مذهب، شغل و حتی سِمَت و مَنصب های ثابت شوخی کرد چرا که آستانه تحمل افراد در حضور دیگران بسیار پایین است و طنز موجب عصبانیت می شود. در تلویزیون شرایط آنچنان ضیق است که طنزپردازی چون مهران مدیری مجبور به ساخت فضایی تخیلی چون بربره می شود و طنز قهوه تلخ اصولاً امکان پخش پیدا نمی کند و در حاشیه هم دچار حاشیه های فراوان شده جوانمرگ می شود. به خاطر داریم که مدتی قبل بر سر بیان یک خاطره از طرف رامبد جوان برخی از همشهری های ما چه اعتراض های تندی را رقم زدند که خوشبختانه به خیر گذشت و البته زمینه بحث های مفیدی را هم در جامعه فراهم ساخت.
طنز در بیان شاعران هم همواره همچون تیغ دو لب بوده است یک طرفِ آن مردم را خندانده و بیان دردهای اجتماعی بوده و یک طرفِ دیگر آن موجب عصبانیت و پرخاش عمدتاً مدیران و مسئولان و کسانی شده است که خود را مورد خطاب این اشعار طنز می دیده اند. نکته جالب توجه این است که بیان طنز به گونه ای است که می توان از آن تعابیر مختلف داشت و انگشت اشاره را متوجه افراد زیادی کرد در نظر بگیریم که شاعر گفته است.
شلوار رئیس ما که اتو دارد
این پُست ریاستش کمی بو دارد
منشین به هوای ماندن اینجا دکتر
این صندلی سالهاست که لولو دارد
افراد مختلف می توانند مخاطب این شعر باشند و یا آن را به خود نسبت دهند. نکته مهم آن است که فضای جامعه باید به نحوی برای بیان انتقادات و مشکلات به طور صریح و شفاف باز باشد که دیگر نیازی به استفاده از طنز و ایهام و حتی شایعه نباشد و مدیران و گروه های اجتماعی که عمده ترین مخاطبان این گونه طنز و شایعه هستند از چنان ظرفیت و آستانه ی تحملی برخوردار باشند که به صراحت بتوان آنها را نقد کرد و حتی با آنها شوخی کرد و برای شاعر و فیلم ساز هزینه های شغلی و مالی و سایر محدودیت ها را نداشته باشند.
اخیراً شعر طنز ماشاءاله خلیلی که به واقع یکی از برجسته ترین طنزهای اجتماعی سالهای اخیر سیستان می باشد موجب دلخوری های فراوان شده است و افراد زیادی با شخصیت های پرداخته شده در این طنز همزادپنداری کرده اند و خود را مورد خطاب شاعر دانسته اند تا اینجای داستان نه تنها بد نیست که خیلی هم خوب است چرا که این افراد با مرور ویژگی های مطرح شده در طنز به شناخت از خود دست یافته و خلقیات منفی خود را بازسازی می کنند اما نکته منفی داستان وقتی است که آستانه تحمل پایین باشد و طرف، انتقاد را برنتابد وای به آنکه این انتقاد در قالب طنز هم بیان شده باشد.
بدیهی است که تنها یک نفر میان خود و شخصیتی از طنز تشابه و تطابق برقرار نمی کند بلکه افراد مختلفی این همزادی را می یابند و روشن است که همه دلخور نمی شوند بلکه به تصحیح ضعف های خود می پردازند. خوشبختانه قبل از چاپ این نوشتار نتایج جشنواره مطبوعات محلی استان اعلام شد و آقایان عبدالرحمن حواشی و فرهاد آراسته طنزنویسان روزنامه زاهدان موفق به کسب رتبه اول و دوم جشنواره شدند. به این عزیزان تبریک می گویم و برای مردم ایران روزهای شاد و پر از بردباری و لبخند آرزو می کنم.
