بلقیس سلیمانی در نشست نقد و بررسی رمان «شبهای کوش‌آداسی» گفت: «این کتاب نقیضه‌ای بر رمان‌های عامه‌پسند، موجود در بازار است چراکه وقتی ژانری پیامش مبتذل می شوند، نویسندگانی پیدا می شوند که شروع به نقیضه نویسی می کنند».
به گزارش شیرین طنز، به نقل از روابط عمومی خانه کتاب، کتاب «شبهای کوش آداسی» (چهارشنبه ۲۴ شهریور) با حضور رویا صدر، بلقیس سلیمانی و اسماعیل امینی در سرای اهل قلم نقد و بررسی شد.
در ابتدای این نشست، رویا صدر به نحوه شکل گیری ایده نوشتن کتاب «شب های کوش آداسی» اشاره کرد و گفت: ایده نوشتن کتاب از اوخر دهه ۷۰ که در مجله «گل آقا» همکاری می کردم، به ذهنم رسید. دوست داشتم با سبک های نگارشی مختلف کار کنم و روی نظیره نویسی متمرکز کردم. از رهگذر این مسله با رمان های عامه پسند آشنا شدم و بعد از تعطیلی مجله «گل آقا»، فراغت و فرصتی برای پیاده سازی این ایده فراهم شد.
وی افزود: با خواندن رمان های عامه پسند توانستم عناصر این نوع از رمان ها را کشف کنم و از نظر زاویه دید، شخصیت پردازی و… به نشاخت نسبی رسیدم. نوشتن این رمان برای من زنگ تفریح بود و به دنبال چاپ آن نبودم چرا که با رمان نویسی نفس می کشم.
وی به دغدغه های نوشتن کتاب «شب های کوش آداسی» اشاره کرد و گفت: متن کتاب باید به صورتی باشد که برای مخاطب جذبه و کشش داشته باشد و عناصر رمان های عامه پسند را رعایت کند تا مخاطب با خواندن آن بار روایتی را احساس کند.
وی در پایان گفت: هنگام نوشتن این کتاب، تابع جریان های روز بودم تا کتاب دارای تاریخ مصرف نباشد. بنابراین به مسائل اجتماعی، سیاسی و… پرداختم.
در ادامه، بلقیس سلیمانی کتاب «شب های کوش آداسی» را نقیضه ای بر آثار عامه دانست و گفت: سوال این است که چگونه نویسنده ای می تواند نقیصه ای بر اثر ادبی بنویسد؟ پاسخ این است که وقتی ژانری توان و انرژی خود را از دست می دهد، نویسندگانی پیدا می شوند که شروع به نقیضه نویسی می کنند و قراردادها و ساخت های آن ژانر را به تمسخر می گیرند و پوسیدگی آن را نشان می دهند.
وی افزود: نمونه عالی نقیضه نویسی در تاریخ ادبیات را در آثار دون کیشوت می بینیم. اما دون کیشوت از این عناصر فراتر می رود و ژانر جدیدی را به نام رمان پایه گذاری می کند. وقتی ژانری به پایان خط می رسد یکی از راه های تجدید حیات آن نقیضه نویسی است. نقیضه نویسی در ایران آنچنان که باید رشد پیدا نکرده است چرا که خود رمان همیشه در حاشیه بوده و به رسمیت شناخته نشده است. به عبارتی مورد تحلیل و تاریخ نویسی قرار نگرفته است. این اتفاق در همه دنیا رخ داده و فقط مختص ایران نیست.
سلیمانی عنوان کرد: نویسنده کتاب از منظر جامعه شناسی به نوشتن پرداخته است. آدورنو برای اولین بار از دید مخاطبان به بررسی رمان های عامه پسند توجه کرد و ادبیات عامه را ادبیاتی می داند که وضع موجود را تثبیت می کند. این در حالی است که نقیضه وجه انتقادی دارد و در ساختار تمسخرگر خود آن را نشان می دهد. ادبیات عامه ایدئولوژی های رسمیت یافته را تثبیت می کند.
این نویسنده اظهار کرد: نقیضه قرار است امکان های یک ژانر را بسط و گسترش دهد. نقیضه عموما با عنصر طنز همراه هستند.کسانی که علاقمند و خواننده رمان های عامه پسند هستند با خواندن این کتاب پی به نقیضه بودن آن نمی برند. وقتی نقیضه نویس، نقیضه ای را می نویسد به عبارتی زیر پای یک نویسنده یا گونه ادبی را خالی می کند و به خواننده از پشت پرده ها خبر می دهد.
وی در پایان خوانش کتاب «شبهای کوش آداسی» را خوش خوان توصیف کرد و گفت: این اثر به درستی از طنز استفاده شده است. عنوان کتاب طوری انتخاب شده که ما به ازاء خارجی ندارد. باید بین خیالبافی و تخیل تفاوت قائل شویم. در رمان های عامه پسند خیالبافی وجود دارد؛ اما در رمان های جدی و حرفه ای، خیالبافی وجود ندارد بلکه تخیل فرهیخته داریم. واقعیت عنصری است که در داستان های عامه پسند غایب است و این عنصر یکی از دلایل استقبال از داستان های عامه پسند است.
اسماعیل امینی از دیگر سخنرانان این نشست، گفت: در نگاه اول شاید اصلاح عامه پسند کمی ظلم باشد. بهتر است بگوییم نوشته های مبتذل و زرد و از به کار بردن اصطلاح رمان خودداری کنیم. تعدادی از آثاری که با عنوان رمان منتشر می شوند در حقیقت ماهیت و کارکرد رمان را ندارند. منظور از واژه مبتذل در اینجا به معنای سطحی، نادیده گرفتن اندیشه، ادبیات و کتاب است.
امینی ادامه داد: نویسنده کتاب، نوشته های به اصطلاح مبتذل را که اغلب آنها تظاهر به بیان عاشقانه دارند را بهانه ای کرد تا ابتذال گسترده تری را که بر همه امور دیگر سایه افکنده را به استهزاء بگیرد.
وی نقاب داشتن و تظاهر را آماج اصلی طنزنویسی نویسنده کتاب دانست و گفت: تظاهر به دانایی، باسوادی، متمکن بودن، با شخصیت بودن، تظاهر به مطالعه در این کتاب به صورت طنز بیان شده است.
امینی به ظرافت‌های کتاب«شب های کوش آداسی» اشاره کرد و گفت: پایان این کتاب برای من خواننده مبهم است و فرود آن را متوجه نمی شوم. در کلمات و جملات شخصیت‌های این اثر ظرافت‌هایی وجود دارد که اگر خواننده حوصله داشته باشد، می‌تواند به نتایج جالبی دست پیدا کند. نقیضه‌های این کتاب تنها بر نثر حاکم نیست و به گفتمان‌های کلی جامعه می‌پردازد، که برای فهم آن، نیاز به کمی دقت است. در کل مطالب کتاب بسیار هوشمندانه انتخاب شدهاند و امیدوارم که رویا صدر در چاپ بعدی از نام خودش استفاده کند و شاهد این اسم مستعار نباشیم.
