ترجمه مصاحبه دکتر فرامرز آشنای قاسمی با نشریه ایران دیلی پیرامون طنز پایدار و جهانی
کتاب مجموعه آثار فکاهی- طنز، متعلق به هنرمند ۴۷ ساله ایرانی، دکتر فرامرز آشنای قاسمی، در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از ۱۶ تا ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۴ برگزار شد، توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شده و مورد استقبال بازدید کنندگان قرار گرفت.
آشنای قاسمی، دکترای خود را در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی تهران دریافت کرد. او مدیر اجرایی و عضو هیئت تحریریه نشریه علمی- پژوهشی دانشکده مهندسی مکانیک (JCARME) و دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی تهران می‌باشد.
او به عنوان مترجم و طنزپرداز برای نشریات “گل آقا” کار کرده است. او مقالات و داستان های کوتاه زیادی را به فارسی ترجمه کرده است. وی با نشریات دیگری نیز چون اطلاعات، طنز پارسی و روز هفتم و ماهنامه مردم و زندگی همکاری داشته است.
اخیرا کتاب مجموعه آثار فکاهی- طنز چاپ و به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است. به این بهانه، روزنامه ایران دیلی مصاحبه‌ای با آشنای قاسمی انجام داده است.
Humorous-Satirical Works
خلاصه‌ای از این مصاحبه:
ایران دیلی: شما در چه رشته‌ای تحصیل کردید، چه زمانی طنز نوشتن را آغاز و چگونه کارتان را در نشریات گل آقا شروع کردید؟
فرامرز آشنای قاسمی: رشته تحصیلی من در دانشگاه مهندسی مکانیک بود، طراحی جامدات. من زندگی حرفه‌ای‌ام را به عنوان یک طنزپرداز با مجله دنیای ورزش (جهان ورزش) ور در سال ۱۳۶۵ آغاز کردم. در سال ۱۳۷۲ و وقتی که ۲۵ ساله بودم، یکی از اعضای هیأت تحریریه و مترجم نشریات گل آقا شدم. من مطالب و داستان‌های طنز نویسندگان معروف خارجی را به فارسی ترجمه می‌کردم. من همچنین برای نشریات دیگری مانند طنزپارسی، روز هفتم و خبر جنوب نیز کار می‌کردم. علاوه بر این، از نویسندگان و بازیگران یک برنامه تلویزیونی به نام “سلام آشنا” نیز بودم. از آنجا که من از سال ۱۳۷۵ تا اوایل سال ۱۳۹۳، به شدت درگیر فعایت‌های مختلف دانشگاهی و نیز تحصیل در دوره دکترا بودم، در این محدوده در زمینه طنز کمتر فعال بودم. ولی اخیرا مجموعه آثارم را در یک کتاب جمع آوری کرده‌ام.
– به نظر شما کدام یک از گونه‌های طنز موثرتر هستند؟
– به نظر من، فیلم، عکس و کاریکاتور از دیگر گونه‌های دیگری مانند شعر، داستان، نوشته‌های کوتاه و . . . موثرترند.
– چه تفاوتی بین طنز و فکاهی وجود دارد؟
– طنز به دنبال این است که خوانندگان را به فکر کردن در مورد یک موضوع خاص وا دارد و هدف نویسندگان آن، بیشتر اعتراض به برخی نابسامانی‌های اجتماعی است. اما هدف نویسندگان فکاهی بیشتر خنداندن مخاطبان خود است. البته هر دو شامل انواع گسترده‌ای مانند اجتماعی، سیاسی، فلسفی و . . . می‌باشند.
– ضعف اصلی طنز نویسی در ایران چیست؟
– طنز با مسائل مختلفی سر و کار دارد که برای نسل حاضر جذابیت دارند. طنزپردازان تلاش زیادی برای انتقال مسائل روزمره به صورت معنی‌دار و قابل تعمق به نسل حاضر می کنند. اما متاسفانه، تا وقتی که طنز صرفا متکی به اخبار باشد، طنزهای ارائه شده، الزاما “طنز پایدار” نخواهند بود.
برای مثال، در حال حاضر، بسیاری از طنزپردازان ما بیشترین تمرکزشان بر روی حواشی مذاکرات هسته‌ای است، اما این موضوعات تنها برای چند ماه جلب توجه خواهند کرد. در حالی که آثار برجسته طنز در ادبیات ایران و جهان، به مسائل مرتبط به طبیعت انسان پرداخته‌اند و در نتیجه هرگز به فراموشی سپرده نخواهند شد.
– “گل آقا” یکی از مجله های طنز ایران است که توانسته بود مخاطبان زیادی را جذب کند. چرا انتشار آن ادامه پیدا نکرد؟
– نشریات موسسه فرهنگی و هنری “گل آقا”، که توسط زنده‌یاد کیومرث صابری فومنی در سال ۱۳۶۹ تاسیس شد، تا سال ۱۳۸۱ چاپ می‌شدند. صابری فعالیت‌های موسسه‌اش را با کمک یک تیم سخت‌کوش از طنزپردازان پیش‌کسوت و جوانانی جویای نام توسعه داد، به طوری که نشریاتش به صورت مجلد و در بازه‌های زمانی هفتگی، ماهانه و سالانه منتشر می‌شد.
بسیاری از طنزپردازانی که با گل آقا همکاری می‌کردند، مانند خود او، قبلا در نشریات فکاهی توفیق کار کرده بودند و در نتیجه، کارشان در سطح بالایی قرار داشت. مخاطبان گل آقا در اندک زمانی، به شدت افزایش پیدا کردند. این نشریات عموما به ارائه آثار طنز مبتنی بر اخبار در قالب‌های نوشتاری مختلف و همچنین کاریکاتور می‌پرداختند. من علاوه بر نوشتن در قالب‌های مختلف، مسئول چندین ستون، از جمله ستونی بودم (ستون “از مطبوعات خارجی”) که در آن مطالب طنز کوتاه انگلیسی را به فارسی ترجمه می‌کردم. در اندک زمانی، فعالیت‌های موسسه گل آقا به نحوی گسترش یافت، که از آن عنوان “خانه طنز ایران” یاد می‌شد. گل آقا اقدام به برگزاری مسابقات داخلی و خارجی در زمینه طنز و کاریکاتور، آموزش طنزنویسان جوان و انتشار کتاب‌های طنز و کاریکاتور نیز کرد.
متاسفانه، در سال ۱۳۸۷، انتشار نشریات طنز گل آقا متوقف شدند. من معتقدم که پرداختن به اخبار دلیل پایان کار گل آقا نبود، بلکه به سبب ظهور ده‌ها ستون طنز در روزنامه‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی، مردم دیگر به خواندن مطالب طنز در مجلات هفتگی علاقه‌مند نبودند. شاید اگر پیشنهاد من، مبنی بر چاپ روزنامه گل آقا عملی می‌شد، نشریات گل آقا می‌توانستند به بقای خود ادامه دهند.
– کتاب شما “مجموعه آثار فکاهی-طنز” در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران رونمایی شد. تمرکز کتاب برروی چه بود و چگونه مورد استقبال قرار گرفت؟
– این کتاب شامل دو بخش است. منتخبی از مجموعه آثارم در قالب‌هایی بسیار متنوع (از کاریکلماتور تا داستان و نمایشنامه کوتاه)، که در طول ده‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ منتشر شده‌اند، به همراه برخی از آثار منتشر نشده‌ام. نسخ فارسی و انگلیسی این کتاب، به ترتیب توسط انتشارات دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و نشر راش منتشر شده است. این کتاب توسط ناشری آمریکایی (انتشارات قرن برتر- Supreme Centaury) نیز چاپ و در بزرگترین کتابفروشی جهان، یعنی در سایت آمازون عرضه و به فروش می‌رسد.
البته در ابتدا این کتاب تنها به زبان فارسی منتشر شد. اما پس از مدتی، یکی از دوستان خارجی‌ام در شبکه اجتماعی “linked in” که مسئول روان درمانی افراد افسرده است، خواستار نسخه انگلیسی کتابم شد. زیرا در موسسه وی، هر هفته یک کتاب طنز انتخاب و برای بیماران خوانده می‌شود. این درخواست ساده، مرا به تفکر و تکاپوی ترجمه کتابم به زبان انگلیسی انداخت.
– ترجمه آثار طنز در یک فرهنگ خاص به زبانی دیگر، به سبب وجود تفاوت‌های فرهنگی بین ملل مختلف چه دشواری‌هایی دارد؟ با توجه به این‌که، ترجمه به خودی خود کار دشواری است، چگونه یک مترجم می‌تواند یک کار طنز را به زبان دیگری ترجمه کند به نحوی که آن کار هنوز برای مخاطبان زبان مقصد خنده دار و یا حداقل قابل فهم باشد؟
– این همان مفهوم “طنز جهانی” است که من در کنار مفهوم “طنز پایدار” بر روی آن تمرکز دارم. عوامل خاصی در ایجاد یک کار طنز جهانی موثر است. شاید موضوعی که باعث می شود مردم ایران بخندند، برای ملیت‌های دیگر سرگرم کننده و خنده‌دار نباشد. مواردی مانند ویژگی‌های انسانی، که جذابیت جهانی بیشتری دارند برای آثار طنز شایع‌ترند. به عبارت دیگر، برای یک ترجمه موفق، ابتدا یک کتاب باید جذابیت‌های جهانی مشترک برای ترجمه را داشته باشد، و در مرحله بعد است که مساله تسلط مترجم به زبان مقصد نمود پیدا می‌کند.
خوشبختانه، تحقق عوامل فوق به همراه یک تیم برجسته از مترجمان (عباس احمدی، زهرا میرآخورلی و زهره مثنا) به من کمک کرد که این کتاب را به نحو مطلوبی به انگلیسی ترجمه کنم. اگر چه استقبال خوبی از این کتاب شده، اما نقدهایی که از آن شده، کم است. نقدهایی که قطعا می‌توانند بسیار مفید باشند.
– توصیه شما به طنزپردازان جوان چیست؟
– در گذشته، تعداد کمی از ایرانیان آثار طنز می نوشتند. اما اکنون، برخلاف سال‌های گذشته، تعداد طنزپردازان جوان ایرانی افزایش یافته است. در گذشته، بیشتر طنزپردازان، افرادی در محدوده سنی ۴۰ سال به بالا، و صاحب تجربه بودند. در حالی که عموم طنزپردازان حاضر کشورمان، هنوز به نقطه اوج خود نرسیده‌اند. مهمترین پیشنهاد من به طنزپردازان جوان کشورمان، علاوه بر توجه بیشتر به کیفیت بجای کمیت در آثارشان، مطالعه آثار نویسندگان مطرح جهان، به ویژه، مطالعه آثار آنها به زبان مبدا، برای افزایش توانایی به خلق آثار “پایدار و جهانی” است.
برای مطالعه اصل مصاحبه به زبان انگلیسی، به لینک زیر مراجعه کنید.
http://www.iran-daily.com/News/122429.html
مصاحبه و ترجمه به انگلیسی: فاطمه شکری و حمیده حسینی
