حسین یعقوبی در کارگاه داستان هشتمین جشنواره سراسری طنز سوره که دوشنبه ۲۷ مرداد در حوزه هنری برگزار شد، تعاریفی از داستان کوتاه و طنز در ادبیات داستانی جهان ارائه داد.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری، حسین یعقوبی نویسنده، مترجم و روزنامه نگار طنزپرداز کشورمان، در کارگاه داستان که در حضور جمعی از راه یافتگان به مرحله نهایی بخش داستان کوتاه جشنواره طنز سوره و همچنین علاقه مندان به داستان نویسی برگزار شد، با بیان این که نویسنده هم باید قریحه و هم خلاقیت داشته باشد، اظهار کرد: قریحه یا استعداد چیزی است که باعث می شود صاحب اثر را به عنوان نویسنده بشناسند و خلاقیت ویژگی ای است که کار یک نویسنده را از دیگر نویسندگان متمایز می کند.
این نویسنده ادامه داد: بسیاری از داستان هایی که برای مجموعه های تلویزیونی نوشته می شود، ویژگی داستان بودن را دارند اما خلاقیت در آن ها وجود ندارد و به همین دلیل اغلب تکراری به نظر می آیند.
وی با تاکید بر این که مطالعه امر مهمی برای نویسنده است، گفت: مطالعه فلسفه، ادبیات و تاریخ برای نویسنده واجب است. مثلی هست که می گوید تمام داستان های دنیا نوشته شده است و شما تنها باید آن ها را به زبان تازه ای روایت کنید و در صورتی که مطالعه زیاد داشته باشید می توانید سوژه های بیشتری به دست بیاورید و تاثیر بگیرید.
یعقوبی همچنین قصه و داستان را متفاوت دانست و گفت: جمالزاده در اغلب آثارش توصیفات عینی بیان می کرد و می توان آثارش را قصه دانست، در حالی که صادق هدایت را می توان به نوعی پدر داستان کوتاه در کشورمان دانست، چرا که آثار هدایت بیشتر به استاندارد جهانی که از نیمه دوم قرن نوزدهم به عنوان داستان کوتاه در جهان شناخته شد شباهت دارد. البته به طور کلی می توان این گونه تقسیم بندی کرد و نمی گویم که تمام آثار جمالزاده قصه و آثار هدایت داستان است. هدایت هم آثار ضعیف دارد و آثاری که به قصه نزدیک می شود هم در کارنامه او مشاهده می شود. ایراد اصلی که هدایت داشت تعصب قومی شدیدش بود که در برخی کتاب هایش هم می بینید عملا به اعراب فحش می داد و آفت داستان هایش است.
مترجم کتاب “مرگ در می زند” با بیان این که در قرن نوزدهم داستان کوتاه تحت تاثیر عکاسی و سبک نقاشی امپرسیونیسم به وجود آمد، عنوان کرد: رمان های معروف یک زندگی را به مخاطب نشان می دادند برخلاف داستان که مخاطب را ناگهان به میان ماجرایی پرتاب می کند. می گویند این نوع داستان نویسی تحت تاثیر عکاسی که ثبت لحظه ای خاص است شکل گرفت. نقاشان کلاسیک نیز مانند رمان نویسان همه چیز را با جزئیات ترسیم می کردند، نقاشان امپرسیونیسم در حقیقت حد فاصل بین نقاشان کلاسیک و مدرن بودند و به این فکر رسیدند که با یک رنگ و ضربه قلم نقاشی تاثیر ایجاد کنیم و تاثیر روحی منظره ای را بر مخاطب ایجاد کنیم و به نوعی می توان گفت داستان کوتاه از سبک نقاشی امپرسیونیسم هم وام گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: مطالعه درباره سبک های مختلف خوب است، اما نباید تنها به دنبال تعاریف بود، به ویژه در طنز خیلی نمی توان قالب و تعریفی انتخاب کرد و نویسندگان هم نباید خود را محدود به تعاریف کنند.
یعقوبی با اشاره به تفاوت های طنز و کمدی، عنوان کرد: خیلی ها قائل به این تفاوت نیستند. با ابوالفضل زرویی نصرآباد بحثی داشتیم که ایشان اعتقاد داشت طنز در ادبیات است و وقتی به حوزه نمایش می آید تبدیل به کمدی می شود، در حالی که من چنین اعتقادی ندارم و معتقدم که جاهایی هست که طنز و کمدی کاملا از هم جدا می شوند و بر هم منطبق نیستند.
این نویسنده و مترجم گفت: “قلعه حیوانات” جورج اورول را همه به عنوان طنز قبول دارند، اما در مورد اثری مانند “۱۹۸۴” که طنز سیاه خیلی قوی دارد، معمولا مخاطب متوجه این طنز نمی شود و در حقیقت تعریفی که می گویند یکی از شرایط طنز این است که حتما باعث خنده شود در این اثر نقض می شود.
وی در پاسخ به سخن یکی از حضار مبنی بر این که برخی از اساتید ادبیات معتقدند ژانری به عنوان “طنز سیاه” وجود ندارد، اظهار کرد: زمانی هست که می گوییم طنز سیاه را نمی پسندم و زمانی هم می گوییم طنز سیاه وجود ندارد. وقتی می گوییم طنز سیاه وجود ندارد به این معنی است که بسیاری از شاهکارهای ادبیات را باید حذف کنیم. ضمن این که لزوما طنز سیاه مقوله ای ناامید کننده نیست. کتاب “شوایک سرباز پاکدل” طنز جنگی و سیاه است اما با خواندن آن هیچ حس ناامیدی به شما دست نمی دهد.
یعقوبی افزود: پیامد این که بگوییم طنز سیاه وجود ندارد، این است که بگوییم کافکا نویسنده نیست، صادق هدایت نویسنده نیست و پائولو کوئیلو بهترین نویسنده دنیاست. شاملو با آن عظمت زمانی که فردوسی را زیر سوال برد، خودش را کوچک کرد. برخی موضوعات هست که باید مراقب باشیم وقتی به سراغشان می رویم نقدشان کنیم، نفی نکنیم. کسی که بگوید طنز سیاه وجود ندارد، در واقع خودش را زیر سوال می برد.
این طنزپرداز همچنین با تاکید بر این که قرار نیست در کارگاه های آموزشی چیزی به هنرجویان دیکته شود، گفت: قرار است در این کارگاه ها، حضار درباره مطالب مرتبط صحبت کنند، ایده ها را بشنوند و شالوده ذهنی خود را تشکیل دهند. علاقه مندان به داستان نویسی آثار نویسندگان مختلف را می خوانند، در کلاس های داستان نویسی شرکت می کنند و با اساتید به گفت و گو می نشینند اما درباره تمام حرف ها باید فکر کرد تا به نتیجه شخصی رسید. البته نباید حرف هیچ کس را هم قبول نداشت و از آن طرف بوم افتاد.
در ادامه این کارگاه راه یافتگان به مرحله نهایی بخش داستان کوتاه هشتمین جشنواره سراسری طنز سوره بخش هایی از آثار خود را خواندند و این آثار توسط حسین یعقوبی و دیگر حضار مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
