در نخستین ساعات روز اول مرداد ۱۳۳۷ به دنیا آمد، از این رو خودش هم نمی داند در طالع بینی ها بالاخره مردادی است یا تیری! ظاهری شبیه شیر دارد، ولی مثل خرچنگ به موضوعات چنگ می اندازد.
در فروردین ماه ۱۳۶۵ دوره ۴ ساله لیسانس را به پایان رسانید. در سال ۱۳۷۱ به کله اش زد که باز به دانشگاه برود و دوره ۲ ساله کارشناسی ارشد را یک سال و نیمه در رشته “مهندسی و برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک” و با معدل ۱۹ به پایان رساند. وی اکنون دوران بازنشستگی را چون بازِ نشسته با آرامش می گذراند.
آن طور که می گویند از همان ابتدای تولد روی اوزان عروضی گریه می کرد. از ۷ سالگی چیزهائی می گفت که اطرافیان می گفتند: “بچه شعر نگو” او از رو نرفت و کلمات موزونش را از ۱۳-۱۴ سالگی نوشت و نگه داشت و بالاخره آثارش در سه جشنواره نخست شعر دانشجویان کشور به عنوان اشعار منتخب برگزیده شد. بیشتر غزل می گفت ولی در قالب های دیگر هم طبع آزمایی کرد، تا زمانی که دوستانش با تأکید بر روحیه طنز پرداز و حاضر جوابی ها و بداهه گوئی هایش پیشنهاد طبع آزمایی در زمینه اشعار طنز را به او دادند.
بله درست حدس زدین، شخصی که در مقابل شماست، کسی نیست جز کاوه جوادیه که پایگاه خبری شیرین گفتگویی را با ایشان ترتیب داده است.
• تا به حال شده جایی از شما دعوت کنند و از شما بخواهند مردم را سرگرم کنید و واقعاً ندانند رسالت طنزپرداز چیست؟
این اتفاقیه که اغلب می افته و دوستان طنزپرداز هم همه گله مندند، ولی خوشبختانه تا امروز که برای من پیش نیومده. نمیدونم از اقبال خوبم بوده، یا رفتار و برخوردهام باعث شده که چنین چیزی رو ازم نخوان.
• آیا جشنواره های متنوع طنزی که در سراسر کشور برگزار می شود باعث پیشرفت طنز فاخر می شود؟
پاسخ به این سؤال دو بخش داره. اول شما به من بگین طنز فاخر چیه؟ فاخر به عنوان اسم فاعل از ریشۀ فخر، یعنی طنزی که فخر فروشی میکنه، یا مثلاً یک چیزی شبیه لباس فاخر، مثلاً به زبون امروزی طنز شیک و گرون قیمت؟ اصولاً با این ترکیب موافق نیستم، یک مطلب یا طنز هست یا در شاخه های دیگه مثل مطایبه و فکاهه و شوخی و هزل و هجو و امثال این ها قرار می گیره. و اما جشنواره ها یکی از جاهائیه که می تونه در کشف استعدادها بسیار مفید باشه. و همین طور اگر رعایت انصاف و عدالت تو انتخاب آثار بشه، باعث تشویق هنرمندان به ادامۀ راه و بهتر شدن کیفیت آثارشون بشه.
• در اشعار طنزتان بیشتر سراغ موضوعات سیاسی میروید یا اجتماعی؟
هنرمند در قبال جامعه مسئولیت داره، موضوع های سیاسی مربوط به سیاستمدارانه. البته مرز بین مسائل اجتماعی و سیاسی در همه جای دنیا و به طور خاص در کشور ما یک خط نیست و یک پهنۀ نسبتاً عریضی رو شامل میشه که واقع شدن موضوع در این محدوده باعث میشه که مخاطب به سلیقۀ خودش اثر هنری رو در هر کدوم از این دو زمینه دسته بندی کنه. شخصاً معتقدم که اصولاً آدم سیاسی ای نیستم و همۀ آثار طنزم اجتماعی هستن.
• در حال حاضر برای کدام سایت ها و مجلات طنز می نویسید و درآمد خود را از چه منابعی تأمین می کنید؟
هیچ کدوم. من شعر و طنز رو به عنوان عُلقۀ شخصیم میدونم و درآمدم رو از طریق تخصص آکادمیکم تأمین می کنم. البته این سؤالتون کمی توجهم رو جلب کرد. فکر می کنم اگه پیشنهادی در این زمینه بشه، بپذیرم.
• اگر کسی از شما بپرسد که می خواهم طنزپرداز شوم، شما چه توصیه ای به او می کنید؟
بستگی به سؤال کننده داره. طنز روی یک قریحۀ ذاتی سواره و هر کسی نمیتونه طنزپرداز بشه. اگر ببینم که روحیۀ طنزپردازی رو داره، توصیه ام بهش، اول مطالعۀ آثار طنز قدیم و جدید، دوم شرکت در جلسات طنز و بهره برداری از آثاری که تو این جلسات ارائه میشه است، و سوم – که شاید بسیار مهم هم باشه – قرار گرفتن در مسائل روزه. چون معتقدم هنرمند و به طور اخص طنزپرداز زبان گویای جامعه س، و طنزپرداز باید مسائل و مشکلات اجتماعی روز رو با زبان طنز عنوان کنه. طنزی که شاید در لحظه خنده ای روی لب های مخاطب بیاره ولی “باید” در زمان، مخاطب رو به فکر کردن وادار کنه.
• مهندسی و برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک چه ارتباطی با اشعار طنز دارد؟
در یک کلام – هیچی. ولی حمل و نقل و ترافیک هم جزو مسائل مهم جامعۀ امروزیه که میتونه دستمایۀ طنزپرداز قرار بگیره، هر چند تا امروز که خودم در این زمینه کاری نکردم.
• به نظر شما در انتقادها کاریکاتوریست ها با طنز تصویریشان موفق ترند یا شما با طنز مکتوبتان؟
به نظر شما در معالجۀ بیماران، جراح های مغز موفق ترند یا جراح های قلب؟
• چرا دوستانتان تأکید کردند که سراغ شعر طنز بروید؟
تأکید که نه، پیشنهاد. خوب احتمالاً اون قریحۀ لازم رو تو برخوردهام دیدن. البته در کنار اون پیشنهاد، به نوعی یک انتخاب شخصی هم بود. تصمیم گرفتم در کنار غزل عاشقانه و شاید عارفانه، کارهائی برای مسائل روزمره اجتماعی هم داشته باشم، که برای این دست کارهام زبان طنز رو انتخاب کردم.
• نظر شما در مورد پایگاه خبری شیرین طنز چیست؟
خبر رسانی فی نفسه کار مفیدیه. و خوب یک بنگاه خبر رسانی تخصصی برای طنز هم می تونه بسیار خوب باشه.
• برای مطالعه آثار طنز سراغ چه کتابهایی می روید؟
کتب طنزپردازان قدیم رو تا جائی که به دستم رسیده، خوندم. الآن هم دوستان طنزپرداز لطف دارند و هر کتابی که منتشر می کنند، یک نسخه ش رو به من هدیه می کنند، من هم قطعاً نخونده نمیذارمشون. توضیح بدم این پاسخ برای آثاریه که منحصراً مجموعه های طنز بودند و گرنه تقریباً همۀ ادبا و شعرا بالاخره نکات طنزی تو آثارشون هست و نگاه نقاد و جستجوگر طنزپرداز می تونه اون ها رو هم موشکافانه ببینه.
• با کدامیک از پیشکسوتان عرصه ی طنز ارتباط داشته اید؟ و یک خاطره تعریف کنید.
اولین کسانی که در زمینۀ طنز باهاشون آشنا شدم مرحوم ابوالقاسم حالت و محمد کائنی متخلص به شاطر بود که هر دو از همکاران اداری پدرم بودند و آشنائیمون از این طریق به وجود اومد. بعد با توجه به این که تو این زمینه تجربه کردم با بسیاری از بزرگان دیگه هم نشست و برخواست داشتم و خوشبختانه دارم.
خیلی اهل خاطره گفتن نیستم.
• به نظر شما طنزپردازان جهت معرفی خود و آثارشان با چاپ کتاب هایشان موفق ترند یا در فضای مجازی؟
چون خودم تا امروز کتابی چاپ نکردم، نمیتونم به این سؤالتون پاسخ دقیقی بدم. در مورد من حضور در جلسات تخصصی طنز خیلی مؤثر بود، فضای مجازی هم تکمیلش کرد.
• به نظر شما طنزپردازان چند دسته اند و آیا این چند دستگی مفید است؟
با این خط کشی ها موافق نیستم. هر کسی – در هر زمینه ای – نگاه خاص خودش رو به مسائل اطرافش داره. و خوب، این نگاه های متفاوت خیلی خوبه، چون مسائل در تمام ابعاد مختلفش مطرح میشه.
• یک طنزپرداز چطور می تواند خطوط قرمز را رد نکند؟
خط قرمز؟ اگر باور کنیم که رسالت ما مسائل اجتماعیه، و همون طور که اون ابتدا گفتم معتقد باشیم که سیاست مال سیاستمدارانه، دیگه خط قرمزی وجود نداره – یا نباید وجود داشته باشه -. اگر به گرونی به عنوان یک مشکل اجتماعی نگاه کنی، مطرح کردنش مفیده و فکر نمیکنم کسی اون ور خط قرمز ببیندش، ولی همین گرونی رو اگه بخوایم بهانۀ مثلاً تغییر یک حکومت بکنیم، شاید بشه گفت خط قرمزه – البته تأکید می کنم، شاید – برای من که خودم رو آدم سیاسی ای نمی دونم، هیچ خط قرمزی وجود نداره.
• با تشکر از شما
من هم سپاسگزارم
سید علی روح الامین – تیر ۹۵ – شیرین طنز
