خواننده آهنگ‌های طنز «جیبوتی کجایی؟» و «معمای فردو» معتقد است بدون اینکه عنادی با گروه خاصی داشته باشد، با استفاده از طنز به مطالبه‌گری می‌پردازد.
به گزارش شیرین طنز، به نقل از خبرگزاری فارس از مشهد، اتفاقات سیاسی که در ماه‌های اخیر کشور ما با آن دست پنجه نرم می‌کند و انتقاداتی که به دولت وارد است باعث شده عده‌ای از ذوق و قریحه خود استفاده کرده و در قالب‌های مختلف ازجمله طنز به آن بپردازند؛ آهنگ «جیبوتی کجایی؟» و «معمای فردو» دو نمونه از این طنازی‌هاست و به همین مناسبت به سراغ خواننده این دو آهنگ یعنی علی زکریایی رفتیم تا گفتگوی صمیمانه‌ای با او داشته باشیم. علی زکریایی یکی از تهیه‌کنندگان صدای خراسان رضوی و از مجریان توانای سیمای استانی است که رادیویی اینترنتی «رادیومون» را هم راه‌اندازی کرده است. بخش اول این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم.
فارس: از چه زمانی به سمت خوانندگی رفتید؟
زکریایی: من خواننده نیستم اما در برنامه‌سازی رادیویی یک تهیه‌کننده رادیو تمام تلاشش را می‌کند که برنامه جذابی داشته باشد و با استفاده از ابزار، صدا و متدهای جدید و نیازسنجی مخاطب‌هایش را حلاجی می‌کند که کدام آیتم با این شیوه چینش مخاطب‌پسند است؟
من زمانی که از تهران به مشهد برگشتم به‌عنوان تهیه‌کننده رادیو مشهد فعالیت خود را با برنامه «بستنی داغ» آغاز کردم این برنامه قرار بود از ابتدا دی‌ماه تا آخر سال ۹۳ ادامه داشته باشد اما ازآنجاکه به‌عنوان برنامه برتر صدای خراسان رضوی در کنار برنامه صدای کرمانجی برگزیده شد، یک سال دیگر تمدید شد و رئیس صداوسیمای آن زمان در خراسان رضوی، حجت‌الاسلام علی نهاوندی به استودیو شخصی ما آمد و از روند تولید برنامه بازدید کرد.
در این برنامه برای اینکه جذابیت برنامه را بالا ببرم از موسیقی‌های فولکلور سنتی و قدیمی شروع کردم مثلاً جاهایی که خواننده نمی‌خواند ما تبلیغ بستنی داغ را می‌خواندیم و اولین آهنگ هم بر روی آهنگ «بری باخ آذری» بود و مخاطبان از این کار استقبال بسیار کردند.
بعدازاین آهنگ هرچه موسیقی فولکلور پیدا می‌کردم کنار خواننده‌اش می‌خواندم. تا الآن حدود ۷۰ تا ۸۰ آهنگ را کاور کردیم یعنی بر روی موسیقی که قبلاً آهنگسازی و تنظیم‌شده شعر جدید خوانده‌ایم. البته کاور کردن اولین بار در ایران در برنامه «صبح جمعه با شما» اتفاق افتاد و قبل از انقلاب نیز این کار را می‌کردند و اصولاً اشعاری که خواننده می‌شد پس‌زمینه انتقادی داشت؛ کاور خوانی ریشه در انتقاد دارد، به‌طوری‌که یک جریان سیاسی اجتماعی و فرهنگی برای یک آهنگی که قبلاً خوانده شد شعر انتقادی می‌سراید و بر روی همان موسیقی خوانده می‌شود.
فارس: این کار از منظر رعایت حقوق مؤلفین و سازنده موسیقی دارای اشکال نیست؟
زکریایی: اگر منبع بدهیم نه! مثلاً آهنگ «جیبوتی کجایی» کاور شده آهنگ «عزیزم کجایی» محسن چاوشی بود و این موضوع در آهنگ عنوان شد چون ما با زبان طنز جلو می‌رویم دستمان باز است با زبان طنز می‌توانید به یک جریان یا یک حکومت مستقیم انتقاد کنید و «کاور» کردن یک آهنگ خیلی بهتر می‌تواند این کار را انجام دهد چون ریتم دارد و بهتر در دل شنونده می‌نشیند.
در برنامه رادیمون ۲۳ آهنگ داخلی و خارجی با موضوعاتی همچون پوشش، سفر، آرایش کردن، حجاب و…. کاور کردیم.
فارس: چه شد که آهنگ «جیبوتی کجایی؟» را خوانید؟
زکریایی: از آهنگ‌های کاور شده ما استقبال زیادی شده بود، زمانی که فاجعه منا رخ داد و همه اقشار مردم درگیر آن شده بودند جریان قطع ارتباط جیبوتی با ما یک نفرت عمومی نسبت به آل سعود به وجود آورد؛ همین موضوع باعث شد یکی از شعرهای رضا احسان‌پور که در مورد آل سعود بود را با تنبک و ارگ خواندم. رضا وقتی از این موضوع باخبر شد پیغام داد کار درست حسابی ضبط کنید؛ همزمان یک پیام برایم آمد با این عنوان که «جیبوتی کجایی؛ دقیقاً کجایی» اساس آهنگ جیبوتی کجایی این‌گونه شکل گرفت و رضا یک شعر برای این آهنگ سرود. یعنی از ۱۰ تا ۱۲ شب حدود ۲ ساعت سرودن شعر برای این آهنگ طول کشید و ساعت دو بامداد هم ضبطش به پایان رسد.
ما در این شعر تنها قصد توهین به آل سعود را داشتیم به‌طوری‌که هر مصرعش مفهوم دارد حتی آنجایی که می‌گوید «بیا تا تف‌هایم (آب دهانم) را تو جوبت بریزم» یعنی آن‌قدر کوچکی که آب دهان ما جوی‌های خیابان‌هایش را پر می‌کند؛ یا این مصرعش که می‌گوید «جورابم بو کن» یعنی این‌قدر هم‌سطح کف زمین هستی که اندازه حرف زدن با ما نیستی پس بهتر است بروی همان جوراب ما را بو کنی.
نکته قابل‌توجه این بود که آهنگ «عزیزم کجایی» محسن چاووشی پس از کاوری که روی آهنگش انجام شد فروشش بالا رفته و البته این موضوع به اذعان اطرافیان محسن چاووشی است. «جیبوتی کجایی» یک طنز سیاسی ملی بود که مورد توجه همه اقشار قرار گرفت از طرف دیگر ما خودمان را تقریباً نیروی ارزشی حساب می‌کنیم و طبق گفته مقام معظم رهبری باید از دولت مطالبه داشت نه این دولت بلکه هر دولتی که سرکار می‌آید و حتی بالاتر از آن باید روحیه مطالبه‌گری در مقابل هرکسی داشته باشیم.
فارس: یعنی از شهروندان هم باید مطالبه داشت؟
زکریایی: بله. در رابطه با فرهنگ شهروندی هم باید مطالبه صورت گیرد. هرکسی برای مطالبه یک ابزاری دارد ما ابزارمان طنز است و از همین ابزار استفاده می‌کنیم. کار ما فقط کاورخوانی نیست ما در کنار این موضوع برنامه هم تولید می‌کنیم، نمایشنامه تلویزیونی و… موشن گرافیکی هم کار می‌کنیم.
فارس: درباره آهنگ «معمای فردو» نیز بگویید.
زکریایی: در جریان برجام مقام معظم رهبری گفتند تا وقتی آن‌ها پول‌های بلوکه‌شده ما را آزاد نکردند هیچ اقدامی انجام ندهید اما ما دیدیم قلب راکتور اراک پر از بتن شد؛ فردو تعطیل و رسماً تبدیل به یک کتابخانه پژوهشی شد؛ فردویی که در دل کوه یکی از مراکز استراتژیک اورانیوم بود. رهبری به این‌ها گفتند نکنید اما آن‌ها اراک را بتن ریختند و مراکز هسته‌ای ما را بستند و روی حساب اعتمادشان به یک گرگ فردو را تعطیل کردند؛ همین‌ها باعث شد که ما آهنگ کاور شده «معمای فردو» را خواندیم.
«معمای فردو» کاور شده آهنگ «معمای شاه» با صدای سالار عقیلی است که تنظیم این آهنگ را علی نصیر‌نژاد و شعرش از محمدعلی دُرریز است که پیش از محرم از طریق «دکتر سلام» پخش شد.
فارس: چرا شما این‌قدر در کاورهایتان دولت را نقد می‌کنید؟
زکریایی: کاورخوانی زبان نقد برای مطالبه عدالت است و ما هنرمندان آزادیم و من آدم محافظ کاری نیستم؛ ما با شخص و گروه خاصی مشکل نداریم تا زمانی که رئیس‌جمهور مورد تأیید رهبری و نظام باشد حتی حاضریم جانمان را هم برایش بدهیم برای ما شخص مهم نیست؛ چرا کسی از مسؤولین نمی‌آید به‌غلط بودن کارش اعتراف کند؟ ما نمی‌گوییم بستن اراک و فردو از روی عناد است ولی اگر از روی عناد باشد و مقام معظم رهبری به ما اذن بدهند با ابزار طنز یا بدون طنز جلوی این‌ها را خواهیم گرفت.
مشکل دولت اعتماد بی‌جا به خارج و عدم اعتمادبه‌نفس به توان داخلی است چطور در زمان جنگ به یک جوان ۲۴، ۲۵ ساله اعتماد می‌شد و جان آدم‌ها را به دستش می‌سپردند ولی در یک اداره به یک جوان اعتماد نمی‌کنند. دوباره تکرار می‌کنم ما عنادی با گروه و شخص خاصی نداریم و تنها با ابراز طنز می‌خواهیم اول به خودمان کمک کنیم که خوب باشیم و بعد به یکدیگر؛ و این‌یکی از آرزوهای من است که همه‌چیز و همه‌کس در ایران خوب باشد.
ادامه دارد…
گفتگو از: نفیسه سلیمانیان
