menu
shuffle search add person
انصراف
cancel

شیرین طنز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

keyboard_double_arrow_left keyboard_double_arrow_right

پیشنهاد
شگفت انگیز

بزن بریم

بیخیال

حد و مرز طنز و هجو کجاست؟

بسیاری از تولیدات طنز در سال های گذشته اعتراض هایی را در جامعه به دنبال داشته است. براستی یک هنرمند چگونه می تواند از عناصری چون شغل و قومیت و زبان که لازمه شخصیت پردازی است در اثر طنز خود استفاده کند و در عین حال با انتقاد و اعتراض رو به رو نشود؟

تولید یک اثر سینمایی یا تلویزیونی در قالب های طنز یا جدی، در گام نخست نیازمند شخصیت پردازی است. به بیان دیگر شخصیت پردازی در تولید یک اثر نقش بسزایی را ایفا می کند. برای این امر اما بایسته هایی نیاز است. شخصیتی که برای یک تولید تلویزیونی یا سینمایی ساخته و پرداخته می شود، مانند هر فرد دیگری در دنیای واقعی، باید مشخصات ظاهری ویژه، قومیت، زبان و شغل داشته باشد و نمی تواند بدون هرگونه مشخصه باشد.
با این وجود در برخی موردها، اهالی یک قوم یا حرفه، به دلیل اینکه شخصیت های تلویزیونی یا سینمایی به ویژه در تولیدات طنز دارای قومیت، گویش و شغل مشابه آنان بوده اند، ابراز نارضایتی و علیه دست اندرکاران تولید آن اثر، اعتراض کرده اند.
اهالی و منتقدان سینما بر این باورند که برای جلوگیری از ایجاد اینگونه چالش ها، هم نویسندگان و تهیه کنندگان آثار طنز باید حد و مرز میان شوخی و هجو را در تولیدات خود در نظر داشته باشند و هم جامعه و مسوولان باید آستانه ی تحمل خود را بالا ببرند.
به اعتقاد اهالی سینما، تولیدکنندگان آثار سینمایی و تلویزیونی همواره باید در آثار خود شان و احترام به مخاطب را در نظر داشته باشند.
به باور آنان، مخاطبان نیز باید شخصیت های موجود در برنامه های تلویزیونی و سینمایی را جدا از نوع زبان، گویش، شغل و شکل ظاهری شان مورد ارزیابی و قضاوت قرار دهند؛ چراکه اگر قرار باشد شخصیت های سینمایی متعلق به هیچ شهر یا قومی نبوده و هیچ زبان و شغلی هم نداشته باشند، با خلاهای جدی در شخصیت پردازی رو به رو خواهیم شد.

مهران رجبی

*** زبان، گویش و شغل نیاز شخصیت پردازی
همانگونه که پیش تر اشاره شد استفاده از شغل، زبان، گویش و دیگر ویژگی های فردی و اجتماعی نیاز شخصیت پردازی در سینما و تلویزیون است. از این رو، اگر شخصیت ها اعم از خوب یا بد، در برنامه های سینما و تلویزیون، زبان، لهجه یا شغل ویژه یی داشته باشند، نمی توان به برنامه سازان خرده گرفت و به همین بهانه دست اندرکاران تولید یک اثر را متهم کرد.
در این پیوند، «مهران رجبی» بازیگر سینما و تلویزیون، که بیش از همه به ایفای نقش در آثار طنز می پردازد، در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا گفت: شخصیت ها در آثار طنز یا جدی، گاه از لهجه یا گویش خاصی برخوردارند. این به هیچ عنوان به این معنا نیست که تولیدکنندگان یک اثر قصد توهین به قوم یا زبانی خاصی را داشته اند.
رجبی افزود: لهجه ها و گویش ها برای مخاطبان جذابیت ایجاد می کند و طرز بیان کلمه ها در گویش های مختلف، می تواند برای قومیت های گوناگون جذاب و گاه خنده آور باشد. به همین دلیل قومیت ها و زبان های مختلف باید آستانه ی تحمل خود را بالا ببرند؛ زیرا اگر قرار باشد در سینما و تلویزیون افراد به هیچ زبانی صحبت نکنند و هیچ شغلی نداشته باشند، هیچگونه شخصیتی خلق نخواهد شد که بتواند بر روی مخاطب اثر گذارد و مخاطب را شاد یا غمگین کند.
به گفته ی رجبی، مخاطبان از شنیدن لهجه ها و گویش های مختلف در برنامه سازی های سینما، رادیو و تلویزیون لذت می برند و شنیدن زبان های مختلف برایشان خوشایند است. از این رو استفاده از قومیت ها و گویش های مختلف در شخصیت پردازی ها را نباید دلیل بی ارزش بودن آنها به شمار آورد.
«غلامعباس فاضلی» نویسنده و منتقد سینما هم در این زمینه به پژوهشگر ایرنا گفت: به نظر من عرصه ی فعالیت برای هنرمندان سینما و تلویزیون به ویژه در حوزه ی طنز، بسیار دشوار شده است.
وی با اشاره به اینکه در کشور ما با وجود بافت قومی نامتجانس و فراوانی زبان ها و گویش ها نمی توان انتظار داشت شخصیت پردازی در سینما و تلویزیون یکسان و بر پایه ی یک مدل خاص شکل بگیرد، افزود: ما در کشوری مثل فنلاند یا نروژ زندگی نمی کنیم که بافت قومی مردم کشور یکسان و گوناگونی در آن وجود نداشته باشد. ما در کشوری هستیم که قوم های مختلف به زبان ها و گویش های مختلف در آن حضور دارند و طبیعی است که شخصیت های سینمایی و تلویزیونی همانگونه که شغل های گوناگون دارند می توانند قومیت ها و گویش های مختلف هم داشته باشند و باید و نبایدی در این زمینه منطقی و پذیرفتنی نیست.

*** اهمیت توجه برنامه سازان به مرز میان شوخی و هجو
با وجود باور کارشناسان و اهالی سینما و تلویزیون به اینکه نمی توان در شخصیت پردازی های آثار تلویزیونی و سینمایی جدی یا طنز از لهجه، قومیت و شغل های موجود در جامعه بهره نبرد آنها بر رعایت حدود در این زمینه تاکید دارند.
به اعتقاد آنان به ویژه طنزپردازان سینما و تلویزیون موظفند در نوشتن فیلمنامه ها و دیالوگ ها و در طراحی شخصیت های خود دقت های لازم را به عمل آورند تا طنز آنها به هجو گراییده نشود.
مهران رجبی در این ارتباط با اشاره به لزوم توجه برنامه سازان به تاثیری که برنامه های آنان در سطح جامعه می گذارد گفت: به ویژه برنامه سازان طنز باید شان و احترام مخاطب را در نظر داشته باشند و در این زمینه با نگاهی کارشناسانه تر حرکت کنند.
این بازیگر در ادامه تاکید کرد: در برنامه سازی های طنز باید حد و مرز شوخی و نقد از توهین مشخص باشد و طنز به گونه یی ساخته و پرداخته نشود که مخاطب آن را توهین آمیز تلقی کند.

شبکه های اجتماعی

*** شبکه های اجتماعی؛ حساسیت برانگیز و تحریک کننده
اگر چه برنامه سازان سینما، رادیو و تلویزیون موظف به شناخت حساسیت های جامعه و رعایت حد و مرزهای انسانی و اخلاقی در تولیدات خود هستند اما گاهی واکنش ها و حساسیت های جامعه نسبت به یک شخصیت یا یک دیالوگ در برنامه های تولیدی فراتر از انتظار و تا حدی غیر قابل پذیرش است. به طور مثال به دنبال پخش یک سریال طنز که در آن برخی شخصیت ها پزشک یا وکیل بودند، گروهی از جامعه ی پزشکان و وکلا ابراز ناخرسندی کردند و این نارضایتی تا جایی بود که ادامه ی پخش این سریال از شبکه های سیمای جمهوری اسلامی متوقف شد.
این روند در چند سال گذشته تا حدی رواج پیدا کرده است که برنامه سازان به دنبال پخش برنامه هایشان همواره باید منتظر ابراز نارضایتی و واکنش بخشی از جامعه باشند.
رجبی در ادامه ی گفت و گو با ایرنا، شبکه های اجتماعی را در وجود آمدن این فضا مقصر دانست.
وی در این زمینه گفت: بی شک شبکه های اجتماعی به این وضعیت دامن می زنند.گروهی از افراد خواسته یا ناخواسته در شبکه ها و کانال های اجتماعی به بزرگنمایی در مورد یک موضوع و تحریک افکار عمومی می پردازند و در این میان عده یی از برنامه سازان زحمت کش در سینما و تلویزیون قربانی می شوند.
به گفته ی این بازیگر، برای جلوگیری از فضاسازی های غیرمنطقی و غیرمنصفانه علیه برنامه سازان تلویزیونی، کاربران در شبکه های اجتماعی باید آگاهانه و هوشمندانه رفتار کنند و گول رفتارهای تحریک آمیز عده یی از افراد را در این شبکه ها نخورند.

عموهای فیتیله ای

*** قدر هنرمندان را بدانیم
اگرچه در برخی موارد برنامه های ساخته شده در سینما و تلویزیون، پاسخگوی نیاز مخاطب نبوده و رضایت مخاطبان را جلب نمی کنند، اما بی شک برای گروهی از هنرمندان و برنامه سازان رضایت مخاطب در اولویت قرار دارد. آنان همواره می کوشند آثاری با کیفیت تولید کنند و حجم بالای مخاطبانشان مهر تاییدی بر کارشان است.
به باور کارشناسان، جامعه باید قدر این گروه از هنرمندان را بداند و با کوچکترین کاستی یا اشتباهی که به سهو از سوی آنان رخ می دهد، هنرمندان را مورد هجمه قرار ندهد.
در این چارچوب، رجبی با اشاره به اتفاقی که به تازگی برای برنامه ی کودک «فیتیله» افتاد و این برنامه را به تعطیلی کشاند، گفت: گروهی مثل گروه فیتیله که چند دهه برای کودکان برنامه سازی کرده اند و خودشان را به هر دری زده اند تا بچه ها را بخندانند، نباید به دلیل یک سوء برداشت یا حتی اشتباه، اینگونه مورد خشم و نارضایتی بخشی از جامعه قرار گیرند و همه ی زحمت های آنان پایمال شود. اگر در برنامه سازان تلویزیونی افرادی مثل فروتن ها، مسلمی ها و گلی ها (اعضای گروه فیتیله) نباشند که مردم را شاد کنند و بخندانند، جامعه روحیه ی خود را از دست خواهد داد.
این بازیگر طنز اضافه کرد: هیچ اثر تولیدی نمی تواند بی عیب و نقص باشد. بنابر این در برخورد با هنرمندان نباید فقط نقص ها را دید، بلکه باید زحمت آنان را نیز درنظر داشت و قدردانی کرد.
فاضلی هم در این باره گفت: رفتار پرخاشگرانه و معترضانه یی که گاه نسبت به هنرمندان به خصوص در حوزه ی طنز صورت می گیرد، ناشایست و غیرمنطقی به نظر می رسد. این وضعیت نشان می دهد، جامعه هنوز به این آگاهی نرسیده که استفاده از شخصیت ها، شغل ها، قومیت ها و زبان های مختلف در یک اثر داستانی جدی یا طنز، امری طبیعی است.
این منتقد سینمایی افزود: در کشورهای پیشرفته که در آنها جریان سینما حضور مستمر و فعالیت چشمگیری دارد، اگر یک قاتل، جراح یا راننده ی تاکسی باشد، گروهی از جراحان یا رانندگان تاکسی، اعتراض و تجمع نکرده و مدعی نمی شوند که تصویر یا وجهه ی آنان مخدوش شده است. اما در کمال تاسف این مساله در کشور ما در طول زمان همواره حادتر شده است.
این منتقد سینما افزود: به نظر من به جای اینکه هنرمندان را مورد حمله قرار داده و برای محو آنان از عرصه ی گیتی تلاش کنیم، باید با گسترش زمینه های فکری در جامعه، آستانه ی تحمل افراد را افزایش دهیم.

*** لزوم بالا رفتن آستانه ی تحمل و ظرفیت شوخی پذیری در جامعه
این روزها به موجب برخوردهایی که گاه از سوی بخشی از جامعه با تهیه کنندگان و برنامه سازان صورت می گیرد، عرصه برای فعالیت بی دغدغه ی آنان تنگ شده است. به باور منتقدان و اهالی سینما، این مساله مانع تولید برنامه های خوب در آینده خواهد شد.
به باور فاضلی، هنرمندان باید بتوانند در فضایی باز به تولید دست بزنند. برای این منظور باید جامعه نقدپذیر شده و آستانه ی تحمل خود را بالا ببرد. این امر نیازمند روشنگری کافی و لازم در سطح جامعه از سوی مسوولان است. برای مثال وقتی قومی نسبت به ساخت برنامه یی معترض می شود، مسوولان به جای توبیخ و ممنوع الکار کردن هنرمندان و قرار دادن نام آنان در لیست سیاه، باید به روشنگری در جامعه بپردازند. توبیخ هنرمندان برای ساکت کردن شرایط فعلی، در آینده پیامدهایی خواهد داشت.
این منتقد سینما افزود: مسوولان برای روشنگری در میان مردم، باید برنامه ریزی جدی و درازمدت داشته باشند. در شرایط کنونی یک برنامه ساز یا طنزپرداز تلویزیونی نمی تواند برای شخصیت های خود، شغل، لهجه یا قومیت در نظر بگیرد و این به خودسانسوری و ساخته نشدن برنامه های خوب منجر خواهد شد.
به باور فاضلی، ایران ما از قوم های مختلفی تشکیل شده است و همه ی قوم ها باید به آگاهی در این زمینه برسند که می توان در برنامه سازی ها، اعم از جدی یا طنز، از همه ی زبان ها و لهجه ها استفاده کرد.
پایان سخن اینکه برنامه سازی در سینما و تلویزیون بی شک نیازمند شخصیت پردازی است و هر شخصیتی شغل، زبان و لهجه ی ویژه یی دارد. جامعه باید در این زمینه به آگاهی برسد و این مساله را بپذیرد که برنامه سازان نمی توانند فقط در یک قالب تعریف شده به طراحی و شکل دادن شخصیت های خود بپردازند؛ چراکه این امر بر کیفیت و تنوع برنامه سازی ها، میزان اثرگذاری برنامه ها و درجه ی جذابیت و سرگرم کنندگی آنها تاثیر می گذارد. جامعه باید ظرفیت نقدپذیری و شوخی پذیری را در خود بالا برده و بر آستانه ی تحمل خود بیافزاید. در همین حال برنامه سازان به ویژه طنزپردازان نیز باید در تولیدات خود حد و مرز میان شوخی و هجو را به درستی رعایت کنند و بکوشند در خصوص دیالوگ ها و شخصیت پردازی های شان از مسیر کارشناسی و حرفه یی خارج نشوند.
منبع : گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا

chatنظرات شما

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اپلیکیشن کبریت کم خطر