کاریکاتور نوعی نقاشی است که سوژه دلخواه را به صورت مضحک و خنده آوری ترسیم می‌کند.
واژه کاریکاتور از فعل کاریکاره ایتالیایی، به معنی بار کردن گرفته شده‌است.
کاریکاره جریمه کردن و توبیخ کردن نیز معنی می‌دهد و به نظر می‌رسد که نخستین بار توسط شخصی به نام موسینی در سال ۱۶۴۶ میلادی به کار رفته باشد و او نیز به نوبه خود این واژه را کاراچی ، یعنی نقاشی‌های خیابانی بلونیایی هم عصر خویش گرفته باشد.
چرا که این نقاشی‌ها همواره دارای عناصری اغراق آمیز بودند که سوژه‌ها را مضحکه می‌کردند.
همچنین ممکن است که کاریکاتو از واژهٔ کاراتره (character) و یا کارا اسپانیایی به معنای صورت اخذ شده باشد.
عمده‌ترین بخش هر کاریکاتور صورت آن است.
فی المثل در صورت‌های کاریکاتوری که آلبرشت دورر و لئوناردو داوینچی هر دو مستقلا حدود سال ۱۵۰۰ ترسیم کرده‌اند، صورتهایی با دماغ دراز و چانهٔ دراز مشاهده می‌کردند.
تاریخچه پیدایش
هنر کاریکاتور خیلی پیش از پیدایش روزنامه نگاری و حتی اختراع صنعت چاپ در دنیا رواج داشته و در واقع عمری به درازای تاریخ مکتوب انسان دارد.
این هنر در عصر باستان شناخته شده و رواج داشته اشت.
اولین کاریکاتور هایی که در آنها مسائل سیاسی و اجتماعی مطرح شد٬در حفاری های شهر پمپی به دست آمده که تقریبا ۱۹۰۰ سال پیش در زیر گدازه های آتش فشانی پنهان بود.
این کاریکاتور ها بر روی ستون های سنگی کنده شده بود و در معرض دید همگان قرار داده می شد.
در قرن اخیر اگر چه در نقاشی های نقاشان بزرگ قرن ۱۶ میلادی ٬از قبیل هولباین٬بروگل نقشهای کاریکاتور فراوان به چشم می خورد٬اما سنت کاریکاتور سازی که اساس آن تاکید بر جنبه های خنده آور اشخاص٬موضوع کاریکاتور است.
در قرن ۱۷ میلادی به دست آگوستینوکاراچی در ایتالیا پایه گذاری شد.
اولین و معروفترین کاریکاتوریست ها
آگوستینو کاراچی نقاش ایتالیایی اولین هنر مندی بود که برای سرگرمی خود و دوستانش از چهره واقعی٬تصاویر کمیک می کشید.
کسانی که از کارگاه او دیدن می کردند٬سوژه های تصاویری وی می شدند.این بازدید کنندگان چهره خود را به صورت سگ٬خوک٬قاطر و یا حتی پارچ آب و قرص نان می دیدند.
معروفترین کاریکاتوریست در قرن ۱۸ میلادی نقاش انگلیسی ویلیام هوگراث بود(۱۷۶۴-۱۶۹۷).هوگراث نمی خواست به عنوان یک کاریکاتوریست شناخته شود.
در حقیقت کار های وی بسیار جدی تر از کاریکاتور هایی بود که پیش از آن کشیده شده بود.
در طرح هاو نقاشی های وی تمام چیز های شیطانی و احمقانه در انگلستان آن زمان نشان داده شده است.
او به ندرت چهره واقعی مردم را می کشید٬اما شخصیت ها در تصاویر وی شامل آدمهای خوب و بد٬مستها٬مردان و زنان مد پرست هستند.
هوگراث هنرمندی بزرگ بود و نشان داد که یک کاریکاتوریست تا چه اندازه می تواند پر معنا باشد.
دیگر هنر مندان انگلیسی برای نمایش زشتی و حماقت بویژه در سیاست از شیوه هوگراث پیروی کردند.
کاریکاتوریست های مشهور دیگر عبارتند از:
توماس رولندسون(۱۸۲۷-۱۷۵۶)
جیمز گیلری(۱۸۱۵-۱۷۵۷)
جورج کرویک شانک(۱۸۷۸-۱۷۹۲)
دیوید لوین
انواع کاریکاتور
کاریکاتور از نظر شکل و طراحی پنج نوع است که عبارتند از:
۱-کاریکاتور ساده:در این کاریکاتور طرح٬تناسب اعضای بدن انسان و اشیا را تغییر می دهد.
۲-کاریکاتور هجایی:این طرح ها کاریکاتور هایی هستند که ضمن تغییر عیب جو و ریشخند کننده نیز هستند.
در کاریکاتورهای سیاسی٬بیشتر از این طرح ها استفاده میشود.
۳-طرح های کمیک:معمولا ژورنالیستها٬صفحه فکاهی خود را از این طرح ها پر می کنند.هدف اصلی این طرحها بیشتر خنداندن خوانندگان روزنامه یا مجله است و طراح٬اهداف تزیینی و یا اجتماعی را دنبال نمی کنند.
۴-طرح های ساده:نقش اصلی و اساسی آن انتقاد و تفسیر کارها و فعالیت های روزانه در روزنامه و مجلات است.
۵-طرح های فانتزی:این طرح ها هم کم و بیش کمیک هستند اما تخیل در آنها نقش اساسی دارد.
منبع : همان
